Tarmoq texnologiyalari

Zamonaviy aloqa xizmatlarining xususiyatlari 
“Aloqa tarmog‘i” terminini ikki nuqtai nazardan qarash mumkin.  
Birinchidan,  aloqa  tarmog‘ini,  ma’lumotlarni  almashish  uchun  texnik 
vositalar majmuasidan iborat bо‘lgan mustaqil obyekt kabi qarash mumkin.  
Ikkinchidan, aloqa tarmog‘ini, global axborot infrastrukturasi (GAI)ni (GII-
globalnoy informatsionnoy infrastrukturi) muhim komponenti deb qarash mumkin.  
Oxirgi  tushuncha,  xalqaro  elektr  aloqa  ittifoqi  tomonidan  XX  asrning  oxirlarida, 
axborot  va  elektr  aloqaning  rivojlanishini  shakllantirish  bо‘yicha  ishlar  oxiriga 

---

yetgandan  keyin  kiritilgan.  GAI,  aloqa  tarmoqlarining  majmuasi,  foydalanuvchi 
qurilmalari, axborot va insonlarning resursi kabi qaraladi.  
GAIning  asosiy  vazifasi  foydali  ma’lumotga  ulanishni  ta’minlash  va 
bonentlar orasidagi aloqani ta’minlash shuningdek ishlash, о‘qish va kо‘ngil ochar 
tomosha  qilish  uchun  sifatli  yaxshi  sharoitni  yaratishdan  iborat.  GAIning 
funksional  imkoniyatlari,  kelajakda  ma’lumotlarni  vaqti  va  joyiga  bog‘liq 
bо‘lmagan holda, ma’qul tarif va butun dunyo masshtabida yetkazishdir.  
Har  qanday  turdagi  telekommunikatsiya  tizimlarini  taxlil  qilish  uchun  ITU 
tomonidan tavsiya etilgan modeldan boshlaymiz. Quyidagi rasmda taqdim etilgan 
bu model, bulutlar kо‘rinishida tasvirlangan 4 ta komponentdan iborat. 
 
 
rasm. ITU tomonidan tavsiya etilgan telekommunikatsiya tizimlarining modeli 
Har  bir  bulutning  ichida  ingliz  tilida  umumiy  qabul  qilingan  nomi 
keltirilgan.  Yuqorisida  esa  odatda  texnik  adabiyotlarda  keltirilgan  tarjimasi 
keltirilgan.  “aloqa  tarmog‘i”  termini,  aloqa  operatori  javobgar  bо‘lgan  muhit 
kiruvchi, modelning ikki komponentiga tegishli.  
XX1 asrda dunyo hamjamiyati о‘zining, global axborot jamiyati (GAJ) deb 
nomlangan yangi rivojlanish erasiga о‘tdi.  
GAJning  asosiy  fazilati  shundan  iboratki,  unda  bilim  va  axborot,  tashqi 
ishlab  chiqarish  rolini  egallaydi,  ya’ni  jamiyat  bolig‘ining  material  asosi  bо‘lib 
qoladi.  Yuqori  texnologiyalarni  qо‘llash  maxsuslashtirilgan  yangi  soxa,  birinchi 
navbatda infokommunikatsiya muhitida dasturiy maxsulotlarni samarali taqsimlash 
amalga oshadi. 
GAJning  boshqa  xarakterli  xususiyati,  telekommunikatsiya  xizmatlarining 
juda yuqori darajada oshishidir. Yuqorida qayd etib о‘tilgan barcha ma’lumotlarni 
samarali  uzatish  va  taqsimlash  uchun  GAJ  tuzilishida  butun  dunyo  aloqa 
tarmog‘i(World  wide  communication  network)  yaratildi  va  rivojlanmoqda.  Bu 

---

tarmoq,  yer  yuzidagi  о‘zaro  bog‘langan  barcha  milliy  aloqa  tarmoqlarining 
majmuasidan  iborat.  Ularning  asosini,  axborotlarni  standart  yoki  normal  raqamli 
oqimlar kо‘rinishida yuqori sifat va avariyasiz uzatishga mо‘ljallangan, zamonaviy 
transport tarmoqlari tashkil etadi.