|
7-bob
FAQATGINA KAM UXLASHNING O’ZI
YETSAYDI, DUNYONI CHUMOLILAR
BOSHQARARDI
Har bir oʻtning boʻyi chizgʻich bilan bittalab oʻlchab,
hisoblab ekilgandek muazzam koʻrinayotgan, katta bir daladan
yurib ketishardi. Insonning koʻnglini yorishtirib yuboradigan bu
goʻzal yerda sayr qilarkan, Kendinning ichida tugʻyonlar joʻsh
urardi. Bu koʻrganlari unga buyuk insonlarning muvaffaqiyat
formulasini oʻrgatgandi: "Oz uxlash...". Gʻayrioddiy ish edi bu.
Oz uxlaysan va muvaffaqiyat qozonasan. Kendin shu qadar oddiy
ishni yillar davomida nega qilmaganini oʻylab afsuslanar, tezroq
buni qanday bajarishni oʻrganish uchun sabrsizlanardi.
- Qani, oʻrgat menga! Qanday qilib kam uxlayman? Men ham
muvaffaqiyatga erishishni xohlayman, - dedi.
Jin:
- Buni oʻrganishing u qadar oson emas, sabrli boʻl. Oʻrganasan,
albatta. Shuning uchun ham bu yerdamiz. Ammo yana bir narsani
taʼkidlashim zarur, jamiyki insonlarning yana bir umumiy
xususiyati bor: Barchasining boshqalar tarafidan "amalga oshishi
imkonsiz" deya baholangan ma’lum maqsadlari bor va aslida
koʻplab maqsadlar ularni uxlashlariga yoʻl qoʻymaydi.
Kendin quvondi, chunki uning ham maqsadi bor edi.
- Mening ham maqsadim bor!
- Seni-yaa? Nima ekan sening maqsading?, - dedi Jin
haqoratomuz ohangda.
- Oʻz sohamda yuksalishni xohlayman, - javob berdi Kendin
koʻksini kerib. U koʻpchilik hurmat qiladigan shifokor edi.
38
- Sen shuni maqsad deyapsanmi?
- ...
- Hamma shifokor yuksalishni xohlaydi, ammo nari borsa eng
kamida Ibn Sino kabi boʻladi, - dedi Jin va taassuf bilan "Qanday
odamlar oʻtib ketdi-ya!" degandek labini tishladi. Soʻng davom
etdi:
- Hamma narsa kabi maqsadni ham senga notoʻgʻri talqinda
oʻrgatdilar. Tor fikrlayapsan. Chunki, senga koʻp uxlashni
oʻrgatganlar oʻzingga hech sezdirmasdan tor oʻylashni ham
oʻrgatdilar.
- Qanday qilib?, - dedi Kendin butun vujudi quloqqa aylanib.
- "Bir sohada yuksalish" aslo uyqu qochiradigan maqsad boʻla
olmaydi. Maqsad - oʻz nomi bilan maqsad. Yaʼni, maqsading
aniq bo’lishi lozim. Yuksalishni istagan joyingning nomi boʻlishi
kerak. "Men shu yerni xohlayman" deysan. Aks holda,
maqsading yoʻq hisob. Agar samarali bir maqsading boʻlmasa,
kam uxlashingning ham hech qanday maʼnosi yoʻq. Hatto
mumkin boʻlsa, bor uxla va tanang koʻtara olsa aslo uygʻonma.
Chunki, maqsadsiz insonning uygʻoq boʻlishi ham oʻzi uchun,
ham butun insoniyat uchun azobdir, - Jin jilmayib davom etdi:
- Biror bir maqsadi boʻlmagan holda, yaʼni uxlashi kerak boʻlgan
holda uxlamagan insonlar ham bor, shubhasiz. Bunga shu
togʻning ortida ajoyib oʻrnak ham bor. Koʻrishing kerak, qani
ketdik...
Jin Kendinni ortidan ergashtirib toqqa qarab ketdi. Choʻqqiga
yaqinlashib qolganlarida qandaydir nay ovozini eshitdilar. Ovoz
togʻ ortidan kelayotgandi. Togʻni oshib oʻtib, ovoz qayerdan
kelayotganini bildilar. U jigarrang qalpoq kiygan bir odamning
qoʻlidagi naydan kelardi. U nayni shu qadar ustalik bilan
chalardiki, atrofidagilar huzur ichida tinglashar, nay nolasi
39
osmonga qadar yetib, qalblarni mumdek eritib yuborardi. Mazkur
jigarrang qalpoqli sozanda aslida choʻpon boʻlib, nay esa qoʻylar
uchun chalinayotgan edi.
- Qara, qanchalik erta uygʻonibdi? Kim biladi, bu suruvni
qayerlardan boshlab kelyapti? U biz qidirgan inson aslida; lekin
koʻrganing kabi u qoʻylarning zavqlanishi bilan cheklanib, ishini
chala bajaryapti..., - dedi Jin.
Choʻpon ora-sira uxlab, takror uygʻonar, uyqusiragan koʻzlari
bilan nayini ozgina chalgach, yana uxlab qolardi.
- Barvaqt uygʻongan, ammo tor fikrlayapti. Hech qanday oliy
maqsadi yoʻq. Kun tartibida konsert berish fikri yoʻq. Qish
kelishi bilan oladigan ozginagina pulga qarab qolgan. Holbuki, u
har kuni soatlab nay chaladi, hech kimsa u kabi uzoq vaqt nay
bilan shugʻullanmaydi. U qilishi kerak boʻlgan ish bor-yoʻgʻi
ozgina kengroq fikrlab koʻrish edi, xolos! U shunday qilmagani
uchun umrini qoʻylargagina nay chalib oʻtkazadi. Hech qachon
dunyoning eng yaxshi naychisi boʻlolmaydi. Kun kelib
dunyoning eng buyuk naychisi boʻlardi balki, ammo u kengroq
oʻylab koʻrmagani uchun dunyoning eng buyuk naychisini oʻzi
bilan qabrga olib ketadi. Yaʼni, ichidagi dahoni kashf etmay turib
oʻlib ketadi. Shunday ekan, hatto oddiy choʻpon boʻlsang ham,
keng fikrla. Va kun kelib sening bir hikoyang boʻladi. "Men bir
choʻpon edim. Lekin hech qachon choʻpon kabi chalmadim.
Hech qachon qoʻylar uchun chalmadim. Esimni taniganimdan
beri shu bugun uchun chaldim nayimni. Bugun dunyodagi eng
yaxshi nay chalgan insonman. Ishingizga aslo yengil qaramang,
doimo katta oʻylang!" derdi. Shunday qilib, oddiy choʻpon
birgina eski nay bilan oʻzidan keyingilarni maftun qiladigan
meros qoldirardi.
Kendin choʻponga qarab, Jinning aytganlarini oʻylardi. U haq
edi; ammo haq boʻlishdan nafratlanardi. Shu sababdan unga
40
"Haqsan" demadi, ammo ich-ichidan ming martalab hayqirdi:
"Haqsan... Besh yuzlar kengashidagi Suqrot qadar haqsan!"
Endi tushungandi Kendin. Demak, kam uxlashning oʻzi yetarli
emas. Uyquni qochiradigan sabab ham juda muhim. Lekin
undanda muhimroq bo’lgan yana bir narsa bor edi: Nima ish
qilishingdan qatʼiy nazar, kengroq fikrlashing lozim.
41
Do'stlaringiz bilan baham: |
