Abu Abdulloh Muhammad abn Muso al-Xorazmiy
Tavallud topgan sana: 783 yil
Vafot etgan sana: 850 yil
Tug'ilgan joy:Xiva
Yo'nalishlar: Astronomlar, Matematiklar
Tarjimai holi:
O‘zining daho kashfiyotlari bilan dunyo ilm-faniga bebaho hissa qo‘shgan olim - Muhammad al-Xorazmiydir. Yoshligi bilan bog‘liq ma’lumotlar saqlanib qolmagan. Biroq, 800 yillarning boshlarida Xurosonning Bog‘doddagi hokimi - Ma’mun ibn Xorun ar-Rashidning saroyiga taklif qilinganligini inobatga olgan holda, u ona yurti Xorazmda ta’lim olib, yigirma yoshlaridayoq mashhur olim bo‘lib ulgurgan. 813 yilda Ma’mun xaliflik tojini egallaydi va Marvda atrofiga yig‘ilgan olimlar bilan birga Bog‘dodga ko‘chib o‘tadi. Fanning yirik ishqivozi Ma’mun ilm-fan tarixida “Bog‘dod akademiyasi” deb nomlanmish “Bayt al-hikma”ga (“Donolik uyi”) asos soladi. Muhammad al-Хorazmiy umrining oxirigacha ushbu ilmiy markaz boshqaruvchisi bo‘lgan. Bu yerda Markaziy Osiyo mamlakatlaridan kelgan arab Sharqining ko‘plab olimlari ham faoliyat ko‘rsatgan. Ular uchun qadimiy qo‘lyozmalarga boy kutubxona hamda maxsus qurilgan observatoriya xizmat ko‘rsatgan.
Abu Nasr Farobiy
Tavallud topgan sana: 870 yil
Vafot etgan sana: 951 yil
Tug'ilgan joy:Farob
Yo'nalishlar: Faylasuflar, Dinshunos va ma’rifatparvarlar
Tarjimai hol
Al Farobiy Abu Nasr ibn Muhammad — faylasuf, entsiklopediyachi-olim, astronom, matematik, o‘rta asrlar Sharq mediki, sharq arastuchilarining asosiy vakillaridan biri bo‘lgan. Ikkinchi ustoz (Arastudan keyin) nomiga ega bo‘lgan. Asosiy asarlari: “Donishmandlik gemmalari”, “Himmatli shahar aholisining nuqtai nazari haqida risola”, Ilmlar tasnifi risolasi, “Katta musiqa kitobi”.
Al Farobiy 870 yil (boshqa ma’lumotlarga ko‘ra 872 yil) Sirdaryodagi Aris daryosi chuqurligida joylashgan (zamonaviy Qozog‘iston chegarasi) Vosij shahrining Faroba tumani atrofida dunyoga kelgan. U imtiyozli tabaqaga tegishli turkiylar oilasidan. To‘liq ismi Abu-Nasr Muhammad Ibn Muhammad Ibn Tarxon Ibn Uzlag‘ al-Farobiy at-Turkiy.
Dunyoni bilishga intilib, al Farobiy ona yerini tark etadi. Bir ma’lumotga ko‘ra, u o‘spirinlik davrida, boshqa ma’lumotlarga ko‘ra qirq yoshlarida ketgan. Al Farobiy Bog‘dod, Xorrun, Qoxira, Damashq, Aleppo va Arab xalifatining boshqa shaharlarida bo‘lgan.
Hayоtining ko‘p yillarini u arab xalifatining siyosat va madaniyat markazi hisoblanmish Bog‘dodda o‘tkazgan. Bu yerda u “Bayt ul hikmat” arboblari ishlarini, yunon mualliflarining tarjimalarini o‘rganib, o‘z bilimlarini puxta boyitadi, taniqli olimlar bilan tanishib, vaqti kelganda, o‘zining yuqori axloqi va tafakkuri bilan ular orasida yetakchi o‘rinni egallaydi. Aynan shu yerda unga “Muallim Assana”, ya’ni Ikkinchi ustoz (Arastudan keyin ikkinchi, deya nazarda tutilgan) maqomi berilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |