Tarjima va milliy kolorit

MILLIY KOLORITNING TARKIBIY QISMLARI

Milliy kolorit tarjimaning:

- Asarda tasvirlangan xalqning milliy o‘ziga xosligini aks ettirish kerakmi?

- Asarni boshqa milliy zaminga ko‘chirish kerakmi?

degan ikki bir-biriga zid prinsipini belgilashda asosiy omil hisoblanadi.

MILLIY KOLORIT TUSHUNCHASINING TARKIBIY QISMLARI:

1. Xalqning moddiy tirikchilik sharoitidan olingan xos so‘zlar va ularni tarjima qilish xususiyatlari: paxta, g‘o‘za, yagana, o‘toq, pilla, ho‘p, juvoz yog‘I, jo‘xori; yetti xazina: qovoq, turp, sabzi, piyoz, sholg‘om, mosh, lavlagi, loviya va h.

2. Moddiy tirikchilik sharoitidan olinib, majoziy ma’noda ishlatiladigan xos so‘zlar tarjimasining xususiyatlari: paxtaday oppoq, paxtaday yumshoq, joni paxtaday, qo‘yday bezabon; ko‘zi charosday – ko‘zi qorag‘atday – ko‘zi sigirday; musichaday beozor – sigirday beozor (koreys); ohuday qiz – bo‘z qo‘chqorday qiz (turkman).

3. Tarjimada kishi nomlari va laqablarining berilishi: Ilya – Ilyos, Solomon – Sulaymon, Avraam – Ibrohim, Iisus – Iso (Masih), Kain – Qobil, Adam – Odam Ato, Yeva – Momo Havo, Aristotel – Arastu, Platon – Aflotun, Sokrat – Suqrot, Galen – Jolinus, Gippokrat – Buqrot, Ibn Sino – Avitsenna va h.

4. Diniy istilohlar, tushunchalar, marosimlarning tarjimada berilishi: Olimp xudolari, ilohlar, ma’budlar – Ollohlar (Q.Mirmuhammedov), Injil - Kalomulloh (V.Fayzullo), pasxa – ro‘za, g‘usl – cho‘milish, namoz – ibodat (“Qutadg‘u bilig” tarjimasida), faqih – sudya, azon aytish – cho‘qintirish va h.

5. Jug‘rofiy nomlar: Dashti Qipchoq – Velikiy step, Yegipet – Misr, Suriya – Shom, Rum – Kichik Osiyo, Farang – Yevropa, Ajam Ural – Yoyiq, Sayhun – Sirdaryo, Jayhun – Amudaryo, Samarqand – Maroqand, Chin – Xitoy va h.

6. Pul birliklari tarjimasi: dinor, dirham, so‘m, tanga, miri, tiyin, rubl, dollar, rupiya, tuman, riyol, funt-sterling va h.

7. O‘lchov birliklari: kilometr, chaqirim, farsang, lyo, tosh, qadam.

8. Taom nomlari: palov – рисовая каша, chalob – окрошка, пирог – somsa, котлет – qiyma et, sho‘r bodom – sho‘rdanak, каша – shovla, щи – sho‘rva.