Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

0 ‘zingizni  sinang
^ 
♦  Maktab  — 
. 
♦  Pedagog  —  ...  .
Xorazm  M a ’mun  akademiyasi. 
U   yoki  bu  davlatda  ilm -fan 
taraqqiyoti davlat hukmdorining ilm-fan sohasida tutgan yo‘liga bog‘liq 
bo‘lgan.  Ya’ni,  oliy hukmdor ilm-fanga homiylik qilgan bo‘lsa ilm-fan 
taraqqiy  etgan.  Olimlarga  g‘amxo‘rlik  qilgan  bo ‘lsa,  ular  ilm -fan
80

---

sohasida  katta  kashfiyotlarni  amalga 
oshirganlar.
Tarbdmizda Xorazmshohlar davlatini 
to‘rtta  sulola boshqardi.  Ulardan ikkin- 
chisi  —  m a’muniylar  sulolasi  hukm- 
ronligi  davrida  (995— 1017-yillar)  ilm- 
fan taraqqiyotiga  katta  e ’tibor berildi.
Sulolaning so‘nggi  hukmdori  M a’mun 
ibn Ma’mun (999— 1017-yillar)  ayniqsa, 
bu borada tarixda  o‘chmas iz  qoldirdi.
U o‘z davrining ilmlarini puxta egallagan hukmdor edi. Ayni paytda, 
ilm -fan  va  madaniyat  taraqqiyotiga  homiylik  ham   qildi.  Uning 
homiyligi  va  rahbarligida  1004-yilda  mamlakat  poytaxtida  «Dor-ul 
hikma  va  maorif»  ilm-fan  markazi tashkil  etildi.
Keyinchalik olimlar uni «Xorazm Ma’mun akademiyasi» deb atadilar. 
Bu ilm-fan markazida Abu Nasr ibn  Iroq,  Abu  Rayhon  Beruniy,  Abu 
Ali ibn  Sino,  Abulxayr ibn Hammor kabi o‘sha  davrning o‘nlab buyuk 
allomalari  faoliyat  yuritdilar.
Yodda  tuting!
«Ilm  — insonlar  hojatini  chiqarmoqlikka  xizmat  qilsin»,  — degan  ibora
akademiya  allomalarining  shiori  edi.
Akademiya  allomalari matematika,  astronomiya,  tuproqshunoslik, 
geografiya,  tibbiyot va  qonunshunoslik kabi  fanlar bilan  shug‘ullan- 
dilar va jahon  ilm-fani taraqqiyotiga ulkan hissa  qo‘shdilar.  Afsuski, 
akademiya  atigi  deyarli  14  yil  faoliyat  ko‘rsatgan,  xolos.
1017-yilda  Xorazmshohlar  davlati  o‘z  mustaqilligini  yo‘qotgach 
akademiya  faoliyati to ‘xtab  qolgan.