Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

Atama mazmunini bilib oling
Finikiya 
— Hozirgi Livan va Suriya davlatlari hududining bir qismida 
mavjud bo ‘lgan qadimgi davlat.1
Savol va topshiriqlar
1. Nega qadimgi davrlarda ham savdo yo ‘llari ochilgan ?
2. « L a ’l y o ‘li» va «Shoh y o ‘li» haqida nimalarni bilib oldingiz?
3. Buyuk Ipak yo ‘lining ochilishi va uning dunyo xalqlari hayotida
tutgan о ‘rni haqida so ‘zlab bering.
4.
Qadimgi fin ik iyalik la r ochgan dengiz savdo yo ‘llari haqida nimalarni
bilib oldingiz?
MUSTAQIL TOPSHIRIQ
0 ‘zbekistonning bugungi kunda Xitoy davlati bilan olib borayotgan tashqi 
savdosida qanday yo‘llardan foydalanayotganligini aniqlab keling.
19-§. YANGI DENGIZ SAVDO YO‘LLARINING
OCHILISHI
Dengiz savdo yo‘llariga ehtiyojning o ‘sishi. 
Milodning XV asri 
oxiri va XVI asr boshlarida Yevropa qit’asi davlatlarida yangi 
dengiz savdo yo‘llariga ehtiyoj yanada kuchaydi. Bunga nimalar 
sabab bo‘ldi?
Birinchidan, XV asr oxiri — XVI asr boshlarida Yevropada tovar 
ishlab chiqarish yuqori sur’atlarda o ‘sa boshladi. Bu esa turli 
xomashyolarga bo ‘lgan talabni oshirib yubordi. Biroq, Yevropa 
qit’asining o‘zida xomashyo kamligi tufayli ushbu talabni qondira 
olmadi.
Bundan tashqari, Yevropada savdo -sotiqning rivojlanishi pulga 
bo‘lgan ehtiyojni ham oshirib yubordi. Ko‘p miqdorda pul zarb etish 
uchun ko‘plab oltin va kumush kerak edi. Yevropada esa bunday nodir 
metallar kam bo ‘lgan. Shu tufayli yevropaliklar ularni boshqa qit’a 
mam lakatlaridan olib kelishni o‘ylay boshladilar. U larning ongini 
o‘zga o ‘lka xalqlarining oltin-kum ushlari va boshqa boyliklarini 
egallash chulg‘ab oldi. Biroq, yevropaliklar Buyuk Ipak yo‘lidan va 
0 ‘rtayer dengizi orqali o ‘tadigan dengiz savdo yo‘lidan foydalana 
olmas edilar. Chunki, bu yo‘naming nazorati yevropaliklaming asosiy
1 0 ‘zM E. - Т.: «УзМЭ». 2008. 9-jild. 252-bet.
64

---

raqibi Usmoniylar davlati (Turkiya) qo‘lida edi. Binobarm, bu yoMlar 
yevropaliklar uchun xatarli bo‘lib qoldi. Bunday sharoitda yangi dengiz 
savdo yo‘llarini ochish zaruriyatga aylandi. Bu davrda yevropaliklarda 
yangi dengiz savdo yo‘llarini ochishga imkon beruvchi mustahkam 
kemalar hamda o‘zlarini himoya qilishga imkon beruvchi zamonaviy 
harbiy qurollar mavjud edi.