Tarixdan hikoyalar umumiy o‘rta ta ’lim maktablarining

Diniy
aqidaparastlik
Ekologik tahdid
Maqsadlari
Sodir
etgan
jinoyatlari
Ekologik
muammo-
larning paydo
bo‘lish
sabablari
Orol fojiasining
oqibatlarini
kamaytirish
borasida
olib borilayotgan
ishlar
1 0 ‘TIL. - Т.: «УзМЭ». 2006. 1-jild. 126-bet.

---

52-§. XXI ASR - ILM-FAN VA TARAQQIYOT ASRI
Nima uchun XXI asr ilm va taraqqiyot asri deb yuritiladi? 
Siz
deyarli har kuni «ilm» so‘zini eshitasiz. Xo‘sh, ilm nima o‘zi?
Ilm dunyoda mavjud bo ‘lgan bilimlar tizimidir. «Ilm» so‘zi 
o‘rnida «fan» so‘zi ham ishlatiladi. Ular bir m a’noni anglatuvchi 
so‘zlardir. Insoniyatning butun tarixi davomida ilm-fan rivojlanib bor- 
di. Insonning jismoniy mehnatni yengillashtirishga intilishi texnika 
sohasida ulkan kashfiyotlar, ixtirolarning yaratilishiga olib keldi.
Yodda tuting!
Texnika (m ahorat) — insonning mehnatini yengillashtiradigan va inson 
uchun zarur narsalam i yetarli miqdorda ishlab chiqarishga im kon beradigan 
m ashina, asbob, qurol va m oslam alar yig‘indisidir.
Binobarin, texnika — bu ekskavatorlar, turli xil traktorlar, kom- 
baynlar, buldozerlar, yengil va yuk, yo‘lovchi tashuvchi transport 
vositalari, samolyot, kosmik raketalar, televizor, kompyuter, elektron 
hisoblash mashinalari, internet tarmoqlari va boshqalardir.
Bir vaqtlar oddiy ketmon bilan kanal qazigan inson keyinchalik 
ekskavator bilan kanal qaziy boshladi. Bu inson m ehnatini qan- 
chalik yengillashtirganini, m ehnat unumdorligini qanchalik o ‘stir- 
ganligini bir tasavvur qiling-a.
Samolyotlarsiz, kompyuterlarsiz, uyali telefonlarsiz yoki internetsiz 
insonning bugungi hayotini tasavvur etib bo ‘ladimi? Ulkan texnika 
insonga yer qa’ridan tonnalab yerosti boyliklarini qazib olishga imkon 
berayotganligiga guvohsiz.
Yoki tibbiyot texnikalarini olaylik. Bu sohada amalga oshirilgan 
ulkan ixtirolar insoniyatga nima bermoqda? Awalo, u inson tanasining 
xastalangan turli a ’zolarini, shu jum ladan, yuragini ham ko‘chirib 
o‘tqazish imkonini berdi. Yoki qanchadan qancha xastaliklar jarrohlik 
tig‘isiz davolanmoqda.
Inson texnika rivoji tufayli hatto Oyga qo‘nishga, kosmik apparatlami 
boshqa sayyoralarga ham uchirishga muvaffaq bo‘ldi. Inson bulaming 
bariga ilm-fan taraqqiyoti tufayli erishdi.
Ilm-fan va texnika taraqqiyotidagi bunday ulkan yutuqlar tarixga 
ilmiy-texnika inqilobi nomi bilan kirdi. Ilm-fan taraqqiyotiga yuksak

---

e ’tibor bergan davlatlar bugungi kunda har jihatdan rivojlangan 
davlatlarga aylandilar. Fuqarolari esa farovon yashamoqdalar.
Dunyoda ilm-fan sohasida buyuk kashfiyotlarni amalga oshirgan 
olimlar xalqaro Nobel mukofoti hamda milliy mukofotlar bilan taq- 
dirlanib kelinmoqda. Ilm-fan XXI asrda XX asrdagidan ham shiddat 
bilan rivojlanmoqda. Bundan buyon ham mamlakatning iqtisodiy 
qudratini, ertangi kunini va taqdirini ilm -fan taraqqiyoti hal etadi. 
Kompyuter yordamida katta hajmli m a’lumotlar yaratish, to ‘plash, 
saqlash, qayta ishlash va ularni uzatish oddiy hodisaga aylanib qoldi. 
Masalan, kompyuterning birgina mitti fleshkasini oling. Unga butun 
boshli bir necha o‘nlab, yuzlab kitoblarni va m a’lumotlarni istalgan 
miqdorda joylashtirish mumkin.
Odamlar ulardan istalgan joyda foydalana 
oladilar. Binobarin, axborot texnologiyalari tobora 
ixchamlashib borm oqda. Texnologiyalarning 
bunday ixchamlashuvi nanotexnologiya (mil- 
liardning bir bo‘lagi) deyiladi. U eng zamonaviy 
texnologiya b o ‘lib, barcha axborot vositalarini 
mittilashtirishga imkon beradi. Natijada, kelgusida 
barcha amallarni bajara oladigan kompyuterlar