|
Telegram: @maktabimuz Admin: @shaxbozbekadmin 4-BILET
G 'arbiy Turk va Sharqiv Turk xoqonligini o'::aro taqqoslang. G' arbiy Turk xoqonl igi - Qora dengiz va Donda n Tyon sharqiy Hin diston sharqiy shoxlariga qadar joylashgan dastla davlati (603-704).
Xoqonlikning g' arbiy mulki janubiy-sharqiy Evropaning da
Davlatning uzagini Ettisuv vilo yati tashkill qilgan. · asidah bo' lgan kagonlar boshqargan. Xazar xoqonligi undan aj
Xoqonlik o' zining qudratirrin g e n g y uqo ri cho' qqisi 10-618
yillarda) va uning ukasi Tun-yobg' u-xoqon (618-63 hgan.
Toxruiston va Afg' onistonga yangi yurishlar-davl onning
shimoli-g' ru·biy qismigacha kengaytirdi. Tun ¥0 ohotni
am.alga oshirdi va o ' lpon yig' ishni nazorat q uchw1 mintaqadagi o' z vakillari - tudwllru · · · · a Sheguy xoqon (610-618 ) davrida Xoqonli avzasida va
Amudruy o bo ' yida che g ru·al arni f G' arbiy Turk
xoqonlarining qarorgohiga aylandi. Viz un-yobg' u bilru1 ittifoqd a xoqonn 626 yilda Sosoniylar 8..( a:rshi . 6 26 y ilda t w.-lci y qo ' s hi1 1lar T ifli sni eg all ab old. · o' rtasida tinclllik shartnomasining tuzilishi Tun- atlarni to' xtatishga
majbur qildi. 630 yilda Ton ibir Xon tomonidan uyushtirilgan fitna natijasida o' ldifil 1. 'fez or n1 o' ldiiiJdi. 630 yilda boshlangan taxt uchun · tgan l.l.nlS ga aylandi.
580-yillarga kelib xoqo , ax--t t alashuvlar av j oladi . Bu ishga
X itoynin g S uy sulolas i hugdan so' ng xo qonli k bir muddat
Oltoy tog'larining shar qgacha bo' lgan hududni, ya' ni Jan.
Sibir, Urxun havzalari _ m . X ito y hududlarirri o'z ichiga
oluvchi Shru·qi y Tt r to glar ining g' ru·bida gi xoq 011likka
qaran1 o' lkalarni azi Yettisuv bo' lgan G' arbiy Turk xoqonligi ga bo"li
M ar kaz i O ' tuk n) bo "lg an S harq iy Turk xoq011ligi Shibi
xo 609=-6 y) imperiyasiga qru·shi jan g olib boradi. U
61 a Xito min (Ordos) viloyatida iJnperator Yandini
qm ga o a 'adan 39 tasi Turk xoq011lgi i qo ' li ga o ' tadi. 618 · da a.rib, u11lllg o ' n lini egallagan Tan sulolasiniJ1g
ishl h alashadi. U bu paytgacha shru·kda kidan va shivey
qab · · ug un (Togon) davlati hamda Ttu-fon o' lka sini bo' ysundir a , ostni kechib o' tib, Xitoy hududiga kirgan vaqtda vafot eta.di. 'rangaElxoqon( y manbalarida Xyelixan; 620-6 30) o' tiradi va IO yil da v01nida, ast:Js - bilan kurash olib boradi. 2 marta, 624-6 26 yillarda poytaxt Chananni qurshab oladi. Uning o' limidan so' ng Shru·qiy Turk xo qonli gi 50 yil ga yaqin Xitoyga karam bo' lib qoladi.
O' z daVIi da "O ' n O "q x oqonli g i" deb yu ritil g an G ' arb iy Turk xoq011ligi
Istamining o' g'li Tardu xoqon (576- 603) Sosoniylar Eroniga qarshij lar olib borib, g'arbda o' z hokimiyatini kuchaytirdi. Uning o'g'li Sheguy ,oq - 618) davrida xoqonlik qo' shinlari jan.g' arbiy hududlarda f:
boshlaydi. U Eronning shim.sharqiy viloyatlaiiga xujum u ustidan yirik g' alabaga e1ishadi va Isfahon, Ray kabi shahar Uning inisi Tun yabg' u (Tunshexu ; 618- 630) xoqonlikni yanada mustahkamlaydi. U hukmronlik qilgan davrda
chegarasi g' arb va jan.g' arbda, Jan.Sharqiy Yevro ,
Volgabo' yi, Gurgon, Marv, Hind daryosining yuqori hav ton va Afg' onistonningaksariyat viloyatlarini o' z ichig d :µnvonl i
o'g'li boshchiligida gi xoqonl ik qo' shinlar· Czant er tori rrakl{y bilan birgalikda 627-6 28 yillai·da Jan. Kavkazga-saf: · a b6 yerdagi
sosoniylar qo' shininiyengib, Tbilisi shahrini qo' a 1. abg'u g'arbiy hududlarda xrkimiyatni mustahk h m · ohini Shosh vohasining shimolidagi Mingbuloq iga ko'chiradi
va boshqan1vda islohotlar o' tkazi un va eltabai· unvonli vakillar jo'natadi.
P · · . tarixida .
Pyotr I [1672.30.5(9.6), rburg] - rus
podshosi (1682-yildan), Ros on 1-yildan). Podsho
Aleksey Mixaylovich (1629- 76) yaning davlat, hai·biy va
madaniyat arbobi, di lomat. bir necha islohotlai· o"tkazgan (senat, kolle a siyosiy qidiruv organlari
tuzilgan; cherkov davl · 1· akat gubernalarga bo'lingan; yai1gi poytaxt - Sankt-P 0ssiyaning G' arbiy Yevropadagi
ilg' or davlatlardai1 ortda 1 berish uchtm sai10at va savdo
sohasida merkantilizm tyfo gan (manufakturalar, metallurgiya,
konchilik zavodla·i ozl alari, p1istanlar, kanallai· qtuishga
rahnamolik qilgan - Azov yurishlarida, 1700- 21-yillarda Shimoliy urush v ·yani boshqargan, Noteburgni olishda (1702),
Lesnaya dary a jangi (1709)da qo' shinlai·ga qo' mondon bo'l - u..lC.1.&4.1-.I. IZishga rahbarlik qilgan. Mutlaq hokimiyat t1z1 1fatida dvoryanlarning iqtisodiy ahvolini
ya_){ mustahkainlashga yordan1 bergan. Pyotr I
tash uv yurtlari, FA ochilgan, diniy-slavyan alifbosi qilingan va h.k. Pyotr I islohatlari moddiy
imkoniya 1. · va odam uchini qattiq ekspluatatsiya qilish, xalq ommasini ezish
Uon solig '1 'SI boshqalar) .· obiga o' tkazilganki, natijada, bunga qarshi qo' zg'olonlar (S refatslar;-.: 698; Astraxan, 1705-06; Bulavin, 1707-09 va boshqalar) bo'lib hukumat tomonidai1 ayovsiz bostirilgai1..
"D emobili=atsiva" atamasiga i;;oh bering .
Do'stlaringiz bilan baham: |
