Tarix 9-sinf

30-BILET 1. Kaspiyorti viloyati haqida ma’lumot bering. 2. Makedoniyalik Aleksandrning harbiy yurishlari haqida ayting. 3. “Rabot” atamasiga izoh bering.

1. 1869—1885 yillarda Rossiya tomonidan bosib olingan yerlarda Kaspiyorti vilovati tashkil etiladi.1879-yil iyulda Krasnovodskdan general I.Lazerev qo'mondonligi ostidagi harbiy qo'shin zudlik bilan bu yerga jo'natildi.Hujum qilishga bo'lgan birinchi urinish podsho qo'mondonlarining mag'lubiyati bilan tugadi. 1880-yil may oyida M.Skobelev qo'mondonligi ostidagi qo'shin tomonidan ikkinchi bor urinib ko'rildi. Uch oylik qamaldan so'ng qal'a qo'lga kiritildi.Bosib olingan yerlardan markazi Ashxobod bo'lgan Kaspiyorti viloyati tuzildi.Turkman qabilalari 1885-yilga boribgina podsho qo'shinlari tomonidan zabt etildi. Shu bilan Rossiya
imperiyasining o'rta Osiyo hududidagi bosqinchilik yurishining to'rtinchi bosqichi (1880-1885) tugadi.
2. Iskandar Zulqarnayn- Sharq xalqlari adabiyotida keng tarqalgan obraz. Bu obraz Aleksandr Makedonskiy faoliyati bilan bevosita bog'liq. Iskandar Qur’onning 18-surasidagi afsonalar orqali Zulqainayn nomi bilan Sharqdagi musulmon xalqlari orasida keng tarqalgan. Iskandar 20 yoshida taxtga o'tirgan.Sharqda uni shoxi bor deb tasnif berishgan.Iskandarning otasi FilippIIni qastdan o'ldirilgach u tahtga o'tiradi. Iskandar Zulqarnayin miloddan avvalgi 356-yilda tug'ilgan. Iskandar o'sha paytda mashxur faylasuf Arestotel qo'lida tarbiyalangan. Iskandar miloddan avvalgi 336- yili Makedoniya taxtiga o'tiradi. Iskandar Zulqarnayn deganda asosan ikki shoxli Iskandar, degan tushunchani tushunamiz. Haqiqatdan ham ko'pgina tarixiy manbalarda hikoyat va rivoyatlarda Iskandarning shoxi bor degan tahminlar bor.Bazilar Iskandarni ikkta shohi bor desa bazilarida bitta deb tarif berishgan. Bazi tahminlarga ko'ra Iskandar FilippIIning o'g'li emas balki u Misr hudosi Ammonning o'g'li degan tahminlar bor. Zulqarnayn quyoshga yaqin borib, uni ikki shoxi bilan tutibdi va ayni paytda shoxlari bilan Sharq va G'arbni ham ushlab turibdi. Shu tufayli u “Ikki shoxli” degan nom olibdi. Iskandar xaqidagi ilk ma’lumotlar 10-asr tarixchilari Xamza ibn Flasan al-Isfaxoniy, Dinovary, tabariylar asarlarida uchraydi. Beruniy “Qadimgi xalqlardan qolgan yodgorliklar” kitobida Zulqarnayn haqidagi mavjud fikrlarga aniqlik kiritganlar. Abu Ali Muhammad ibn Muhammad Bal’amiyning nasriy asarida Iskandar obrazi salbiy shaxs tarzida talqin qilingan. Firdavsiyning “Shohnoma”sida tarixiy fikrlardan birmuncha to'g'riroq foydalanishga xarakat qilingan. Nizomiy Ganjaviyning “Iskandarnoma”, Jomiyning “Xiradnomai Iskandariy”dostonlarida Iskandar obrazi fotih, olim, faylasuf va payg'ambar qilib ko'rsatilgan. Iskandar haqida hatto “Qur’on”da keltirilgan bu epizoddan Alisher Navoiy ham o'zining “Saddiy Iskandariy” dostonida mahorat bilan foydalanganligini ko'rishimiz mumkin.
3. Rabot - ichan qal’aning tashqi qismi, ichki qismi shaxriston