Tarix 9-sinf 1-bilet

@imtihon_javoblari_imtixon2022
Admin-@imtixon_2022 
Kanal-
@imtihon_javoblari_imtixon2022
Admin-@imtixon_2022 
Admin-@Imtixon_2022
13-BILET
1. G„arbiy va Sharqiy Rim imperiyasi o„rtasidagi farqli hamda o„xshash 
jihatlarni taqqoslang. 
Impåriyaning tàshkil tîpishi. Vizantiya – Rim imperiyasi vorisi bo‗lib, 
imperiyaning sharqiy hududlarida vujudga kelgani uchun u Sharqiy 
Rimimperiyasi deb ham ataladi. Vizanti- yaga ham Yevropa, ham Osiyo hududlari 
kirganligi bois uni G‗arb va Sharq orasidagi mamlakat deyish ham mumkin. 
Ma‘lumki, Impåràtîr Feîdosiy ning o‗g‗il làri 395-yil- da Rim im påriyasini ikki 
mustàqil dàvlàtgà: G‗àrbiy Rim impåriyasi – pîytàõti Rim và Sharqiy Rim 
impåriyasi (Vizàntiya) – pîytàõti Kînstàn tinîpîlgà bo‗lib îlishàdi. Kîn stàntinîpîl 
shàhri o‗rnidàgi yunonlarning Megara shahri koloniyasi Vizàntiy nîmi dàn 
ko‗pinchà Vizàntiya dåb ham atashgan. Vizàntiya tàrkibigà Bîlqîn yarimîrîli, 
Kichik Îsiyo, Kàvkàz, Suriya, Fàlàstin, Misr, shuningdek, Krit va Kiðr îrîllàri 
kirgàn. Sharqiy Rim imperiyasida yunon lar son jihatidan ko‗p bo‗lganidan 
davrlar o‗tib, yunon tili lotin tilini surib chi- qarib, davlat tiliga aylanadi. Sharqiy 
Rim imperiyasi aholi- sini yevropaliklar grek (yu non) lar deyishgan. Lekin 
imperiya fuqaro- lari o‗zlarini rimliklar (yunoncha, romeylar), davlatlarini esa 
Rim (Ro mey) imperiyasi deb hisoblash- gan. Ularni Sharq xalqlari ham imliklar 
deb bilishgan. Vizàntiyadà qulchilik sàql ànib qîlsà-dà, àhîlining kàttà qismini 
erkin dåhqînlàr tàshkil etis hi, sun‘iy sug‗îrishgà àsîsl àn àn sårmàhsul zirîàtchilik- 
ning bo‗lishi uning iqtis îdiy bàrqàrîrligini ta‘minlàgan. Shu ning uchun 
impåriyadà VI àsr dà hàm Kînstàntinîpîl, Àlåksàndriya, Ànti îõiya, Edåssà sha har 
làri yirik savdo va hunarmandchilik markazlari sifatida gullàb-yashnàgàn. 
Dunyoning turli mamlakatlari savdogarlari romeylar bozoriga shoshilganlar. 
Konstantinopol Osiyo va Yevropani bog‗laydigan «Oltin ko‗prik» hisoblangan. 
Vizantiya savdo- garlari G‗arbiy Yevropa bozorlariga hasha matli kiyimlar-u zeb-
ziynatlar, ziravorlar va qimmatbaho matolar, qurololib borishgan. Vizantiya oltin 
puli (numisma) ko‗p asrlar davomida eng ishonchli xalqaro pul hisoblangan. 
Vasilevs hokimiyati. Vizantiya imperiyasini vasilevs (yunoncha, podsho) 
boshqargan. Vasilevsga ko‗p sonli sud, harbiy va soliq muassasalari, davlat amal 
dorlari, shuning dek, maslahat organiga aylangan sinklit (lotincha, senat) 
bo‗ysungan. Vizantiyada amaldor va senatorlar faqat zodagonlardan bo‗lmagan. 
Iqtidorli va bilimli oddiy xalq farzandlari ham yuqori lavozimlarga erishishi 
mumkin edi. Ulardan hatto imperatorlar ham chiqqan. Bu holat romeylarni 
umuman ajablantirmagan. Sababi, ular qadimgi
rimliklar singari imperiyaning barcha fuqarolari tug‗ilishi- dan teng huquqli, deb 
hisoblashgan. Vizantiya hayotida ellinizm. Viz a n t i y a h a y o t i d a k o ‗ p n a 
r s a l a r an‘anaviy tusda qolgan. Vizantiyaliklar hayotida ellin madaniyati 
mustahkam o‗rin olgan. Ippodromlarda xalq avvalgidek chavandozl ar, kur 

---

Kanal-