Tarix-7 2017.(Uzb). indd

và Sharqiy pravîslàv («sîf din», «chin e’ti 
qîd») cher-
kovlàrigà bo‘linishigà îlib kåldi. XI àsr o‘rtàlà 
ridàn bosh-
lab rim-kàtîlik và yunon-pravîslàv cherkovlàri mustàqil 
fàîliyat îlib bîrmîqdà. G‘àrbdà cherkov va’zlàri lîtinchà, 
Sharqdà esà yunîn tilidà îlib bîrilgàn. Kàtîlik cherkovi 
bàrchà ruhîniylàrgà uy 
lànishni taqiqlàsà («sålåbàt»),  pra-
voslavlardà fàqàt rohiblàr îilà qurmàgàn.
Cherkov và dàvlàt. Yevropadà V àsrdà bîshlàngàn yer 
egaligi munîsàbàtlàriga o‘tish jarayonidan cherkov hàm 
chetda qolmaydi. Ekinzîrlàrning uchdàn biri ibîdàtõînà 

---

79
III BOB. JAHON XALQLARI O‘RTA ASRLARNING RIVOJLANGAN DAVRIDA
và mînàstirlàr qo‘lidà to‘plànàdi. Dàvlàt sîliqlàridàn îzîd 
etilgàn bu yerlàrdà cherkovdàn ijàràgà yer îlgàn 100 
minglàb qàràm dåhqînlàr måhnàt qilgànlàr.
Undàn tàshqàri, õristiàn cherkovi àhîlidàn ushr (hîsil-
ning 1/10) sîlig‘ini undirgàn. Àhîli, shuningdåk, bîlàni 
cho‘ 
qintirganda, nikîhdàn o‘tgànidà, màrhumga ta’zi-
ya màrîsimi o‘tkàzilgàndà và bîshqà udumlàr uchun 
ham pul to‘làgàn. Cherkovgà tushàdigàn dàrîmàdning 
tàlày qismi Rim pàpàsi õàzinàsigà yubîrilgàn. Ulardan 
tashqari, Katolik cherkovi, indulgånsiya  (lîtinchà, «àfv») – 
gunîhlàrdàn kåchish yorliqlàrini sîtish hisîbigà hàm bîyi-
gàn. 
Yevropadà cherkov dàvlàtning muhim tàshkilîtigà àylà-
nib, uning siyosiy và iqtisîdiy fàîliyatigà àràlàshgan, sud 
vàzifàsini ham bàjàrgàn. Cherkov qo‘llàgàn jàzîning eng 
îg‘iri  intårdikt – màmlàkàtdà ibîdàt và màrîsimlàrning 
vàqtin 
chàlik taqiqlànishi bo‘lgàn.
Innîkåntiy III (1198–1216) pà 
pà 
ligi dàvridà kàtîlik 
cherkovi  o‘z  qudrati  cho‘q       qisigà    erishadi.  Papaning  «Îy 
o‘z yog‘dusini Quyoshdàn îlgàni 
dåk, qirîl hîkimiyati o‘z 
jilîsini pàpàlikdàn îlàdi», dågàn so‘zlàri àmàldà qo‘l-
lànilàdi. Rim pàpàsi går 
màn, frànsuz và ingliz hukm-
dîrlàrini intårdikt îrqàli tàvbà-tàzàrru qildiràdi. Ahîligà 
o‘z hukmini o‘t 
kà 
zishdà papa rohiblarga tàyangàn.
Yevropada mînàstirlàr IV àsrdà tàshkil etilgàn. Rîhib-
làr toat-ibodatdan bo‘sh paytlarida õàttîtlik bilan shug‘ul-
langanlar. Ayrimlari esa mînàstir qîshidàgi màktàblàrdà 
bîlàlàrni o‘qitgànlàr.