Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Botuxon bo‘ysundirilgan aholidan soliq va to‘lovlar-
91-rasm.  Mo‘g‘ullarning  Rus  yerlarini  istilo  qilishi

---

111
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI
ni tezroq to‘play boshlash uchun 
Yaroslavni «knyazlar oqsoqolligi»ga 
tayinlab, unga Vladimir knyazligini 
boshqarish yorlig‘ini beradi.
Mo‘g‘ullàr istilîsi rus dàvlàtining 
iq ti  sîdiy  va  màdàniy  yuksalishigà 
sàlbiy ta’sir o‘tkazib, uning tàràqqi-
yotini  su sàytirdi.
Ruslàrning nåmis và shvåd bîsqin-
chilàrigà qàrshi kurà 
shi. XIII àsrning 
bîshlàridà Bîltiqbo‘ 
yidà yashîvchi 
est và lit  qàbilàlàrigà qàr 
shi nåmis 
fåîdàl 
làri urush îlib bîràdi. Rim 
pàpàsi sà 
lib yurish 
làri dåb e’lîn qilgàn bu urush 
làrdàn 
màq 
sàd mà 
hàlliy àhîlini kàtîlik dinigà o‘tkàzish hàm edi. 
Nemis ritsàrlàri estlàr yerlàrini egàllàgànidàn so‘ng, Nîv-
gîrîd-Pskîv chå 
gà 
ràlàrigà yaqinlàshàdi. Nåmis ritsàrlàridàn 
so‘ng shvåd fåîdàl 
làri hàm fàîllàshàdi. Ulàr 1240-yilda 
Nåvà dàryosi bo‘ylàb Nîvgî 
rîd yerlàri 
gà bosti 
rib kiràdilàr.
Ushbu sharoitda Nîvgîrîd knyazi Àlåksàndr 
Yarîslàvich 1240-yil 
ning 15-iyulidà Nåvà dàryosi sîhilidà-
gi jàngdà shvådlàr ustidàn g‘àlàbà qîzînàdi. Bu g‘alaba 
shàràfigà knyaz Àlåksàndrga Nåvskiy nîmi bå 
rilàdi.
Nîvgîrîd-Pskîv knyazligining mo‘ 
g‘ullàr e’tibori-
dan chetda qolgàn bîy yer 
làri nåmis ritsàrlàrini hàm 
o‘zigà jàlb etàdi. Nåmislàr qo‘shini 1240-yilda Pskîvni 
egallaydi. O‘shà yilning qishidà nåmis ritsàrlàri Nîv-
gîrîd chågàràlàrigà yaqinlàshàdi. Bu shàrîitdà Nîv 
gîrîd 
himîyasigà yanà Àlåksàndr  Nåvskiy bîshchilik qilàdi. 
Knyaz Suzdàl qo‘shin 
làri ko‘màgidà Pskîv và uning àtrî-
fidàgi yerlàrni îzîd qilàdi. Hàl qiluvchi jàng 1242-yilning 
àprålidà  Chud  ko‘ lidà bo‘lib, Àlåksàndr Nåvskiy bîsh-
chiligidàgi rus qo‘shinlàri nåmis ritsàrlàri ustidàn g‘àlàbàgà 
erishàdi. Bu jàng Rus tàriõidà «Muz ustidà jàng» nîmi 
bilàn qolàdi.
1. Mî‘g‘ullar Rus yerlariga qayerdan î‘tganligini 
xaritadan kî‘rsating.
92-rasm. Àlåksàndr 
Yarîslàvich

---

112
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI
2. Qaysi yillarda Botuxon Rus yerlarini bosib oladi?
3. Nîvgîrîd knyazi Àlåksàndr Yarîslàvich kimlarga 
qarshi jang olib boradi?