Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Fàn tàràqqiyoti. Îksfîrd univårsitåti prî-
fåssîri  Rîjår Bekîn (XIII àsr) fàndàgi yu-
tuqlàrgà fàqàt ilmiy kuzà 
tishlàr và tàjri 
bàlàr 
yo‘li bilàn erishish mumkinligini isbîtlàydi. 
Uning o‘zi îptikà, fizikà, kimyo fànlàrigà 
îid tàj 
ribàlàr o‘tkàzàdi. Bekîn o‘zi su-
zàdigàn kåmà, suv îsti kåmàsi và hàvî 
dà 
uchàdigàn àppàràtlàr qurish mumkinli 
gini 
aytgan. Bekînning hàyoti qiyinchiliklàr 
và xàvf-xàtàrlar ichida, cherkov ta’qibidà 
o‘tgàn. 
O‘rtà àsrlàrdà àstrîlîgiya, àlkimyo fànlàri yuksàk rivîj-
làngàn. Munàjjim-àstrîlîglàr îsmîn jismlàri hàràkàtlàrini 
o‘rgànib, kålà 
jàkni îldin 
dàn àytib bårishgà intilgànlàr. 
Qi 
rîllàr, sàrkàrdàlàr, sàvdîgàr và sày 
yoh 
làr bi 
rîr tàd-
birni bîshlàshdàn àvvàl, àlbàttà, ulàr bilàn màslà 
hàt-
làsh 
gànlàr. Àlkimyogarlar hàr qàndày ma’dànni oltinga 
àylàntiruv 
chi «såhrli tîshni» izlàgànlàr. Tàjribàlàr yangi 
kimyoviy birikmàlàr, kislîtàlàr, minåràl bo‘yoqlàr îlishgà 
imkîn båràdi. Munàjjim và àlkimyogarlar o‘z izlànishlàri 
dàvîmidà kimyoviy påch, tîzàlàsh, hàydàsh, filtrlàsh às-
bîb-uskunàlàrini iõtirî qilgànlàr.
1. O‘rtà àsr kishilàrining dunyo hàqidàgi tàsàvvurlàri 
qàndày bo‘lgàn?
2. Sizningchà, nimà sàbàbdàn o‘rtà àsr kishilàri 
uzîq yashàmàgàn?
3. Bîlàlàr màktàblàrdà nimàlàrni o‘rgànishgàn?
4. Univårsitåtlàr hàqidà eslàb qîlgànlàringizni so‘z-
làb båring.
5. Tàjribàgà àsîslàngàn ilmning rivîjlànishigà nimà 
turtki båràdi?
97-rasm.
Rojer Bekon

---

117
IV BÎB. YEVROPADÀ MARKAZLASHGAN DÀVLÀTLÀRNING TÀSHKIL TÎPISHI