Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Afrika xalqlari madaniyati. Afrika xalqlarida avlod- dan-avlodga o‘tib kelgan ajoyib afsona va ertaklar ko‘p bo‘lgan. Ular qimmatli tarixiy manba bo‘lib xizmat qiladi. Afrika xalqlari ichida o‘z yozuviga ega bo‘lganlari ham bor edi. Jumladan, Aksumda IV asrdayoq mahalliy yozuv islohoti o‘tkaziladi. Bu alifbo Efiopiyada hozirgi kunga qadar saqlanib qolgan. Aksumda qurilish sohasida, ayniqsa, katta yutuqlarga erishilgan. Bu davrda qurilgan saroylar,

xristian ibodatxonalari va yerosti daxmalari bugunga qadar saqlanib qolgan.

128-rasm. Benindagi shoh saroyida jezdan ishlangan jangchi nog‘orachi

G‘arbiy Sudan xalqlari madani- yatining yuksak taraqqiyotida arab- larning ta’siri kattadir. Islom dini qabul qilinganidan keyin bu yer- larda arab mamlakatlaridan kelgan usta va me’morlar masjidlar, saroy- lar, qasrlar, jamoat binolari, kasal- xonalar, hammom, istirohat bog‘lari quradilar. Musulmon maktab va madrasalari ochiladi. Jumladan, Tombuktu madrasasida ilohiyotdan tashqari tarix, fiqh, matematika, astronomiya kabi fanlar o‘qitilardi.

Afrikaliklar san’atning turli soha- larida katta muvaffaqiyatlarga erish- ganlar. Yog‘och va jezdan yasalgan haykallar va niqoblar nafisligi bilan odamlarni hozirgi kungacha hayrat- lantirib kelmoqda. Benindagi shoh

saroyidan jezdan ishlangan podsho va a’yonlarning bo‘rt- ma rasmlari topilgan. Ularda ov va urushlar, shuningdek, saroy hayoti sahnalari aks ettirilgan.


Afrika xalqlarining o‘rta asrlardagi taraqqiyoti Osiyo va Yevropa davlatlaridagiga nisbatan birmuncha orqada bo‘lishiga qaramasdan aholi xo‘jalikda muvaffaqiyatlarga erishib, o‘ziga xos moddiy va ma’naviy madaniyat yaratdi.

MUHIM TARIXIY SANALAR