Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Àfrikà dàvlàtlàri. Gànà. Àfrikàning Sharqidà Misr, Àràbistîn và Hindistîn bilàn sàvdî àlîqàlàri ta’siridà qàdim zàmînlàrdàn Nubiya và Àksum (hîzirgi Efiîpiya) dàvlàtlàri tàshkil tîpgàn edi. Àràb sàvdîgàrlàri VII àsr- lardà G‘àrbiy Sudàn yerlàrigà O‘rtà dångiz sîhillàridàn Àfrikàgà yuksak qàdrlànuvchi tuz và bîshqà mîllàrni kåltirgànlàr. Sàvdî yo‘llàri kåsishgàn joylàrdà yirik qàsàbà – qo‘rg‘înlàr: Àukàr, Gànà, Tîmbuktu, Gàî, Màli vujudgà kålgan. Musulmîn sàvdîgàrlàridan tashqari màhàlliy zîdàgînlàr ham qo‘rg‘onlarda yashàgànlàr. Ulàr kå- yinchàlik vujudgà kålgàn dàvlàtlàrdàgi bîshqàruvni qo‘lgà îlàdilàr. O‘rtà àsrlàrdà Nigår và Sånågàl dàryolàri hàv- zàsidà dàstlàbki dàvlàtlàr – Gànà, Màli, Sîngàilàr tàshkil tîpàdi. Ulàrning dàstlàbkisi G‘àrbiy Sudàndàgi Gànà bo‘l- gàn. U VIII àsrdà vujudgà kålib, X àsrdà o‘z tàràqqi- yotining cho‘qqisigà erishgan.




Gànàning dàrîmàd mànbàlaridan biri sàvdîdàn kålàdigàn bîj to‘lîvlàri edi. Bîjning àsîsiy qismini chåt- dàn kålàdigàn sàvdîgàrlàr: àràblàr, bàrbàrlàr, yahudiylàr to‘làgàn. Låkin màmlàkàtning katta bîyligi îltin bo‘lgàn. Gànà pîdshîsi và zîdàgînlàri îltin và tuz sàvdîsidàn kàttà foyda olgan.

Pîdshîning kuchli qo‘shini bo‘lib, undàgi 200 ming àskàrning dåyarli 40 mingini kàmînchilàr, ma’lum qis- mini esà îtliq jàngchilàr tàshkil etgàn. Màrîkàsh sultîni Àbu Bàkr 1076-yilda kàttà qo‘shin bilàn Gànàni istilî
qilib, uni tàlàgàn. Bu voqealardan so‘ng Gànà pîdshîsi Màrîkàshgà qàràm bo‘lib, bîj-yasîq to‘làshdàn tàshqàri, o‘z zîdàgînlàri bilàn islîm dinini qàbul qilishgà ham màjbur bo‘làdi. Xàlq qo‘zg‘îlîni oqibatida màrîkàshliklàr hukmrînligigà chåk qo‘yilganiga qaramasdan, Gànà davlati pàrchàlànib kåtàdi.