Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Qo‘lyozma kitob san’ati. Yirik monastirlarda rohib-xat- totlar ishlaydigan skriptoriya (ustaxona)lar bo‘lgan. Ilk o‘rta asrlarda kitob kamyob va qimmat buyum hisoblan- gan. Yevropada ular pergament – maxsus ishlov beril- gan terilarga bitilgan. Varaqlar pishiq iplar bilan tikilib, yog‘ochdan yasalgan va teri tortilgan muqovalarda saqlan- gan. Ba’zida muqovalar qimmatbaho tosh, metallar bilan bezatilgan. XII asrga qadar kitoblar monastirlar kutubxo- nalarida saqlangan.

Slavyan yozuvining yaratilishi. Ko‘pchilik slavyanlar, shu jumladan, Kiyev Rusi aholisi Vizantiyadan xristianlikning pravoslaviye mazhabini qabul qilgan. Yangi dinning joriy etilishi diniy kitoblarga ehtiyoj tug‘dirib, slavyan yozuvi- ning yaratilishiga turtki bo‘lgan.

36. 
    rasm. Kiyev. Avliyo Sofiya ibodatxonasi.
    

XI asr

Rohib olimlar – Kirill va Me- fodiy – IX asr o‘rtalarida yunon alifbosi asosida slavyan yozuvini yaratib, g‘arbiy slavyanlar orasida xristianlikni keng targ‘ib etishgan. Ular yunon tilidagi diniy asarlarni keyinchalik «kirillitsa» deb nom ol- gan yozuv orqali slavyan tiliga tar- jima qilishgan. Ushbu yozuv Bol- gariyadagi Rus yerlariga tarqalgan.

Yaroslav davrida Rusda maorif yuksaladi. Vladimir davrida Kiyevda xristian ruhoniylari tayyorlaydigan o‘quv yurti tashkil etilgan bo‘lsa, Yaroslav Novgorodda uch yuz ruhoniy tayyorlaydigan bilim yurtini ochadi. Knyaz davrida avval Kiyevda, so‘ng Novgorodda yilnomalar tuzila boshlaydi.

1. 
   Internet orqali yoki «O‘zbekiston milliy ensiklo- pediyasi»dan yunonlarning Platon akademiyasidan tashqari yana qanday akademiyalari bo‘lganligini aniqlang.
   
2. 
   Mavzuda keltirilgan Vizantiyada yuksalgan tas- viriy san’at turlarini 35, 38-rasmlarga qanday aloqadorligini so‘zlab bering.
   
3. 
   Sizningcha, o‘rta asrlar qadimgi yunon-rim mak- tablari bilan hozirgi maktablar o‘rtasida qanday o‘xshash va farqli jihatlar bor?
   
4. 
   Lotin va kirill yozuvlarini 6-sinf tarix darsligi ma’lumotlari asosida tahlil qilib, ular qanday umumiylikka ega ekanligini ko‘rsating.
   
5. 
   Sizningcha, slavyan yozuvi va Kiyev Rusi madaniyatining tarixiy ildizlari qaysi mamlakat bilan bog‘liq?
   
6. 
   35, 36 va 38-rasmlarni qiyoslab, ulardagi umumiy va farqli jihatlarni toping.