Tarix-7 2017.(Uzb). indd

Tàsviriy sàn’àt và må’mîrchilik. Vizàntiya màdàniyati- ning eng màshhur sîhàsi tàsviriy sàn’àt: mîzàikà, fråskà và ikînàlàr yasàsh bo‘lgàn.





² Islom Karimov. Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch. T.; «Ma’naviyat», 2008, 161-b.

Tàsvirning Vizàntiyaga xos uslu- bi: suràtlàr uyg‘unligi, bo‘yoq- làr sårjilîligi bilàn àjràlib turà- di. Ràssîmlàr cherkov qînunlàri, talablari dîiràsidàn kelib chiqib, màvhum emàs, jînli kishilàrni tàs- virlàshgà intilgànlàr. Õîri mînàs- tiri (hîzirgi Istànbuldàgi Qàhriya màsjidi) mozàikà và fråskàlàri bilan o‘z dàvrining àjîyib må’mîrchilik yodgîrliklàridàn hisîblànàdi.

Yustinian I dàvridà Kînstàn- tinîpîldà bàrpî etilgàn Avliyo Sî- fiya ibîdàtõînàsini, håch shubhàsiz, ilk o‘rtà àsrlàrning eng màhîbàtli må’mîrchilik inshîîti dåb àtàsh

35. 
    rasm. Avliyo Sofiya ibodatxonasi
    

mumkin. Uning ulkan gumbazi 40 ta deraza gulchambari bilan qurshalgan. Turli xil toshlar va oyna parchalaridan yasalgan juda ajoyib mozaikalar ibodatxona devorlarini bezagan.

X–XI asrlarda to‘g‘ri burchakli ibodatxonalar o‘rniga ko‘rinishidan xochsifat, o‘rtasi xoch gumbazli ibodatxonalar barpo qilingan.

Ibodatxonalar bir vaqtda osoyishtalik va xudoning dargohi hisoblangan. Ibodatxonalarni bezatishda cherkov qonunlariga qat’iy rioya qilingan. Iso payg‘ambar, Bibi Maryam, avliyolar va «Bibliya» manzaralari tasvirlangan. Xristian diniga oid san’atning maqsadi o‘lgandan keyin jannatning rohat-farog‘atiga qanday erishish yo‘l-yo‘rig‘ini dindorlarga targ‘ib qilishdan iborat edi.

O‘rta asr Yevropasining asosiy madaniyat tarqatuvchisi Vizantiya bo‘lgan: uning ustalari, musavvirlari, me’morlari boshqa mamlakatlarga taklif etib turilgan, shuningdek, ustalar va olimlar qo‘lida Yevropa yoshlari tahsil olganlar. G‘àrbiy Yevropadà hàm ilk o‘rtà àsrlàrdà ibîdàtõî- nàlàr, mînàstirlàr qurilishigà àlîhidà e’tibîr qàràtilgan. Må’mîrchilikdà rîmàn uslubi, àyniqsà, yuksàlib, undà ibîdàtõînàlàr ulkàn, sàlîbàtli dåvîrlàri, gumbàzlàri,

36.