Tarix // Sahodilla Rahimboyev

ONA TILI VA ADABIYOT
TESTLAR TO’PLAMI

NAJMIDDINOV OYBEK

Ona tili va adabiyot // Najmiddinov Oybek

Ism.Familya____________________
FONETIKA
1.Og’zaki nutqning tovush tizimini o’rganadigan tilshunoslik bo’limini toping.
A) Fonetika B) Grafika
C) Orfografiya D) Punktuatsiya

2.Yozma nutqning harf tizimini o’rganadigan tilshunoslik bo’limini toping.

A) Fonetika B) Garfika
C) Orfografiya D) Punktuatsiya

3.Qaysi javobda unli tovushlarga xos xususiyatlar aks etgan?

1) Talaffuzida o’pkadan kelayotgan havo oqimi nutq a’zolarida to’siqqa uchramaydi;
2) Bo’gin hosil qila oladi;
3) Doim urg’uli bo’ladi;
4) Faqat un(ovoz)dan iborat bo’ladi.
A) 1,2,3 B) 1,2,4 C) 1,3,4 D) 2,3,4

4.Qaysi unli tovushlar artikulatsiyasida til og’iz boshlig’ida yuqori ko’tarilishi va og’izning tor ochilishi kuzatiladi?

A) i, u B) e, o’ C) a, o D) r, l

5.Qaysi so’zda faqat til orqa unlilar qo’llangan?

A) orzu B) beshik C) bola D) erkin

6.Qaysi hukm to’g’ri emas?

A) Unli bilan tugagan sanoq sonlardan jamlovchi son hosil qilish natijasida tovush tushishi sodir bo’ladi.
B) Ayrim kishilik olmoshlari qaratqich va tushum kelishigi bilan turlanishi natijasida tovush tushishi sodir bo’ladi.
C) Ayrim rang-tus sifatlaridan ozaytirma daraja hosil qilish jarayonida tovush ortishi sodir bo’ladi.
D) Ko’rsatish olmoshlari egalik qo’shimchalari bilan turlanishi jarayonida tovush ortishi sodir bo’ladi.

7.Qaysi so’zlarda nuqtalar o’rnida bo’g’iz undoshi qo’llanishi lozim?

A) mu…lis, ma…sus B) so…ta, sar…il
C) ba…il, mu…bir D) mav…um, mo…ir

8.B va p undoshlari qaysi xususiyatiga ko’ra farqlanadi?

A) hosil bo’lish o’rniga ko’ra
B) hosil bo’lish usuliga ko’ra
C) tovush paychalarining ishtirokiga ko’ra
D) ovozning miqdoriga ko’ra

9.K va x undoshlari qaysi xususiyatlariga ko’ra farqlanmaydi?

1) hosil bo’lish o’rniga ko’ra
2) hosil bo’lish usuliga ko’ra
3) tovush paychalarining ishtirokiga ko’ra
4) ovozning miqdoriga ko’ra
A) 1,2,3 B) 1,2,4 C) 1,3,4 D) 2,3,4

11.Bilim baxt keltirar. .Maqoldagi yopiq bo’g’inlarda qo’llangan til oldi portlovchi jarangsiz shovqinli undosh(lar) miqdorini aniqlang.

A) 1 ta B) 2 ta C) 3 ta D) 4 ta

12.Jarangli til undoshlarning nechtasi o’z jarangsiz juftiga ega?

A) 8 tasi B) 7 tasi C) 6 tasi D) 5 tasi

13.Chuqur til orqa undoshlari berilgan javobni toping.

A) d, j, sh B) g, k, ng
C) f, v, m D) q, g’, x

17.Og’zaki nutqda qaysi so’z tarkibidagi portlovchi undosh sirg’aluvchi undosh sifatida talaffuz etiladi?

A) ketdi B) to’qson C) shanba D) ovora
18.Og’zaki nutqda qaysi so’z tarkibidagi jarangli undosh jarangsiz undosh sifatida talaffuz etiladi?
A) ketdi B) to’qson C) shanba D) ovora

20.Og’zaki nutqda qaysi so’z tarkibidagi til undoshi lab undoshi sifatida talaffuz etiladi?

A) ketdi B) to’qson C) shanba D) ovora

21.Og’zaki nutqda qaysi so’z tarkibidagi undosh qo’sh undosh sifatida talaffuz etiladi?

A) ketdi B) to’qson C) shanba D) ovora

22.Qaysi qatordagi so’zlar faqat yopiq bo’g’inlardan iborat?

A) ko’ngil, singil, dengiz
B) maktab, maqsad, mas’ul
C) tulki, parvo, mavzu
D) kohin, qonun, ta’lim

23.Yopiq bo’g’inlardan biri faqat lab undoshlaridan tashkil topgan so’zni toping.

A) bodomzor B) mafkura
C) konduktor D) paluba

24.Qaysi so’z tarkibidagi undoshlar qaysi nutq a’zosi ishtirok etishiga ko’ra farqlanmaydi?

A) shaytanat B) matonat
C) haqiqat D) shijoat

25.Qaysi so’z tarkibidagi undoshlar hosil bo’lish usuliga ko’ra farqlanmaydi?

A) shaytanat B) matonat
C) haqiqat D) shijoat

26.Qaysi so’z tarkibidagi undoshlar ovoz va shovqinning ishtirokiga ko’ra farqlanmaydi?

A) shaytanat B) matonat
C) haqiqat D) shijoat

27.Qaysi so’z tarkibidagi undoshlar ovozning miqdoriga ko’ra farqlanmaydi?

A) shaytanat B) matonat
C) sadoqat D) nazokat

28.Qo’sh undoshlaridan biri tushirilganda o’zga ma’no ifodalovchi so’zlar berilgan javobni toping.

A) achchiq, issiq, qattiq
B) tilla, jiddiy, avval
C) essiz, ushshoq, darra
D) jarroh, katta, chaqqon

29.Urg’u ma’no farqlaydigan so’zlar berilgan javobni toping.

A) yangi, hozir, toza B) sekin bugun, ancha
C) uzoq, qalin, tiniq D) behad, yayov, kecha

30.Qaysi qo’shimchalar ta’sirida asosda tovush almashishi sodir bo’lishi mumkin?

1) –iston 2) –illa 3) –imtir 4) –q
A) 1,2,3,4 B) 1,2,3 C) 1,3,4 D) 2,3,4

31.Qor, qol, qot so’zlarining ma’nosini farqlash uchun xizmat qilayotgan tovushlar haqidagi to’g’ri fikrni toping.

A) jarangli undoshlar B) portlovchi undoshlar
C) til undoshlari D) shovqinli undoshlar

32.Undosh tovushlar qaysi xususiyatiga ko’ra lab, til va bo’g’iz undoshlariga bo’linadi?

A) qaysi nutq azosi ishtirok etishiga ko’ra
B) tovush paychalarining ishtirokiga ko’ra
C) paydo bo’lish usuliga ko’ra
D) ovozning ishtirok etishiga ko’ra

33.Qaysi fe’llardan o’tgan zamon sifatdoshi hosil qilinsa, tovush almashishi sodir bo’ladi?

1) sog’moq 2) ekmoq 3) chiqmoq 4) o’smoq
A) 1,2,3,4 B) 1,4 C) 2,3 D) 2,3,4

34.Qaysi javobda til oldi jarangli sirg’aluvchi shovqinli undosh berilgan?

A) sh B) l C) d D) z

35.Qaysi so’zdagi quyi keng til orqa lablangan unli yuqori tor til oldi lablanmagan unli sifatida talaffuz qilinadi?

A) direktor B) kometa
C) oktabr D) tonna

36.So’zlarga qaysi kelishik qo’shimchalari qo’shilishi natijasida fonetik hodisa sodir bo’lishi mumkin?

1) qaratqich 2) tushum 3) jo’nalish 4) o’rin-payt 5) chiqish
A) 1,2,3,4,5 B) 1,2 C) 3,4,5 D) 1,2,3

37.Tutuq belgisi bilan ma’nosi farqlanadigan so’zlar berilgan qatorni toping.

A) sur’at, qal’a, a’yon
B) qat’iy, mas’ul, ma’lum
C) qit’a, ra’no, ta’lim
D) ta’zim, mas’ud, mash’um
38.Qaysi javobda bir havo zarbi bilan talaffuz qilinadigan so’zlar berilgan?
A) sport, punkt B) kongress, shtanga
C) kauchuk, aorta D) ma’no, da’vo

39.Qanday tovushlar faqat shovqindan iborat bo’ladi?

A) unli tovushlar B) undosh tovushlar
C) jarangli undoshlar D) jarangsiz undoshlar

40. Til oldi unlilari berilgan javobni toping.

A) o, a B) o, a, u C) o, a, i D)a, e, i

41. Y am -yashil— s o ‘zida nechta unli va nechta undosh tovush bor?

A) 3 ta unli, 3 ta undosh
B) 5 ta unli, 5 ta undosh
C) 3 ta unli, 5 ta undosh
D) 4 ta unli, 4 ta undosh

42. Q aysi q a to rd a lab undoshlari berilgan?

A).x, g B )j,k C)J„ng D) b, m

43. Lab undoshlari ishtirok etgan yasama so‘zni toping.

A) savlat B) gulzor
C)ommabop D) oshiq
44. Q aysi so ‘z ta rk ib id a portlovchi undosh mavjud?
A) sababsiz B) suvsiz
C) yuzsiz D) foizsiz

45. Qaysi jarangli undosh o‘z jarangsiz jufti bilan birga sirg‘aluvchi tovushlarga mansub boladi?

A)b B)d C)k D) z

46. —t— va —h— tovushlari qaysi xususiyatlariga ko‘ra bir guruhga mansub boiadi?

A) jarangli va jarangsizligiga ko‘ra
B) lab yoki tish undoshlariga oidligiga ko‘ra
C) p o rtlo v c h i yoki sirg`aluvchiligiga ko‘ra
D) tilning qayerida paydo bo`lishiga ko ‘ra

47. — f— u n d o sh i til undoshlarinin g qaysi tu rig a mansub?

A) til oldi undosh
B) sayoz til oldi undoshi
C) chuqur til orqa undoshi
D) lab-tish undoshi
48. Qaysi jarangli undoshlar sirg‘aluvchilarga mansub emas?
A) k , t B)b, n C) v, z D ) j,g ‘

49. Berilgan jarangli undoshlardan qaysilari sirg‘aluvchilarga mansub?

A) k, q B )f,s C )j,b D)6 r ,z

50.. Ja ra n g siz u n d o sh la r ishtirok etmagan yasama so‘zni toping.

A) bejirim B) gulsiz
C) lolazor D) yolg‘ondakam

51.P o rtlovch i u ndo sh lar yonmayon kelgan so ‘zni toping.

A) iqtisod B) nashriyot
C) qing‘ir D) hamfikr

52. Qaysi yasama so ‘z tarkibida sirg‘aluvchi tovush mavjud?

A) ulg‘aymoq B) kechikmoq
C) shoshilmoq D) changimoq

53. b va к tovushlari qaysi xususiyatlariga

k o ‘ra bir guruhga mansub bo‘ladi?
A ) ja ra n g li yoki jarangsizligiga ko‘ra
B) lab yoki tish undoshlariga oidligiga ko‘ra
C) portlovchi yoki sirg‘aluvchiligiga ko‘ra
D) tilning qayerida paydo bo‘lishiga ko‘ra
almashishi

54. Faqat jarangsiz undoshlar qatnashgan so‘zlar qatorini toping.

A) daromad, jamoat, hushyor
B) muhabbat, vafo, sadoqat
C) taxta, soat, sukut, toqat
D) tosh, shikoyat, kitob, mulk

55. Q aysi javobd a so‘z k o‘chirish qoidasi

to‘g‘ri ko‘rsatilmagan?
A) mu-do-faa B) mat-ba-a
C) si-ngil D) tran-sport

56. Qaysi qatordagi so‘zlarning ma’nosi urg‘u yordamida farqlanadi?

A) bolada, qo‘lla, ahil
B) xiyla, armiya , belcha, beshala
C) boglar, ishlar.. qishloqcha
D) burun, gajim, uylar

57. Alisher parvarish qilayotgan qushlarni ko‘rgan bolalar, unga havas qilishdi. Ushbu gapdagi so‘zlar tarkibida qanday fonetik o‘zgarishlar vujudga kelgan?

A) tovush tushishi
B) tovush almashishi
C) tovush orttirilishi
D) tovush tushishi, orttirilishi va almashishi

58. Qaysi so‘z tarkibida portlovchi undosh mavjud?

A) sadoqat B) suvsiz
C) yuzsiz D) foizsiz

59. Alisher parvarish qilayotgan sayroqi qushlarni ko‘rgan bolalar, unga havas qilishdi. Ushbu gapdagi yasama so‘zlar

tarkibida qanday fonetik o‘zgarishlar vujudga kelgan?
A) tovush tushishi
B) tovush orttirilishi
C) tovush almashishi
D) tovush alm ashishi va tushishi

60. Og‘zaki nutqda qaysi so‘z tarkibidagi portlovchi tovush b a ’zan sirg ‘aluvchi tovush

tarzida talaffuz qilinadi?
A) maktab B) boribdi
C) taqsim D) xohish

61. Qaysi jumlada gap urg‘usi muzeyga so'ziga tushgan?

A) D am olish kuni o ‘qituvchimiz bizni muzeyga olib boradi.
B) 0‘qituvchim iz bizni muzeyga dam olish kuni olib boradi.
C) Bizni dam olish kuni muzeyga o‘qituvchim iz olib boradi.
D) Muzeyga bizni dam olish kuni o‘qituvchimiz olib boradi.

62. Qaysi so‘z talaffuzida jarangsiz tovush o'zidan keyingi jarangli tovushni o ‘ziga moslashtiradi?

A) ketdi B)zarur
C) o‘qibdi D) maqsad

63. Qaysi so‘zdagi til oldi undoshi og‘zaki nutqda lab-lab undoshi sifatida talaffuz

qilinadi?
A) ichdim B) shanba
C) borib D) taqsim

64. Qaysi so‘zdagi til oldi

undoshi og‘zaki nutqda boshqa til oldi undoshi sifatida talaffuz qilinadi?
A) to‘qson B) uchta
C) tubsiz D) tanob

65. So‘z tarkibidagi tovushlarning ajratib yoki cho‘ziqroq talaffuz qilinishini ko‘rsatuvchi

ishora qanday ataladi?
A) vergul B) urg‘u
C) tutuq belgisi D )so ‘zurg ‘usi
66. Q aysi harf til oldi, portlovchi, jarangsiz undoshni ifodalaydi?
A) Sh B)Ch C )J D) К

67. Quydagi qaysi so’zlarda jarangli jufti yo’q jarangsiz sirg’aluvchi undosh qatnashgan

A) ogohlik, halol B) tashqin, sholi
C) vazifa, suvchi D) soat, ko’chat

68. Qaysi qatorda akustik tomoni bir xil bo’lgan tovushlar qatnashgan yasama so’z mavjud?

A) bolalar B) taroq
C) bug’doyzor D) sharshara

69. Qaysi so’zlarning jarangli tovushi jarangsiz jufti bilan almashtirilsa yangi mano hosil bo’ladi?

1. abzal 2. Bosh 3. Tog’ 4. Mard 5. Sut
6. Sot 7. Dod 8. tub
A) 1, 2, 3, 4 B) 3, 4, 7, 8
C) 3, 4, 5, 7 D) 3, 4, 6,7

70. Tarkibida portlovchi undosh sirg’aluvchi undosh sifatida talafuz qilinadigan so’zlar qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?

A) barbod, fabrika B) maqsad, taqdim
C) iztirob, matiz D) tuzsiz, ijtimoiy

71. Quyidagi qaysi tovush yakka holatda qo’shimcha bo’lib kelmaydi?

A) k B) ch
C) b D) x

72. Xato javobni ko’rsating.

A) fonemalarni sanash mumkin
B) tovush nutq birligi
C) xorazmcha o’yinda urg’u uchinchi bo’g’inga tushadi
D) e oraliq unli hisoblanadi

73. Qaysi javobdagi sozlarda tovush va harflar soni teng emas?

A)Non, buyuk B)Yog, suv
C)Yosh, tong D) Yurak, ot

74. Hosil bolish usuliga kora “r” undoshi …

A)Titroq tovush B)Yon tovush
C)Sirgaluvchi D)Porlovchi – sirgaluvch

75. Qaysi qatordagi sozlar jarangsiz undoshlardan iborat?

A)Sumalak, rayhon, suv
B)Xayrixoh, qoshni, qol
C)Pastak, qishki, kakku
D)Mamlakat, podshoh, vazir

76. Qaysi qatordagi sozlarda harf kop, tovush kam?

A)Keng, jang, tong, xarsang
B)Insonga, menga, nonga
C)Singil, kongilchang, bog
D)Dengiz, non, kitob

77. Qorishiq undoshlar berilgan qatorni toping

A)M,n,ng B)Ng,l,r C)J,ch D)Dj,sh,f

78. Qaysi qatorda jarangli juftga ega bolgan jarangsiz undosh tovushlarning miqdori togri korsatilgan?

A)8 ta B)11 ta C)23 ta D)10 ta

79. “J” harfi sirgaluvchi sifatida oqiladigan sozlar qatorini toping

A)Jurnal, janjal, xanjar
B)Ajdar, mujda, vijdon
C)Jyuri, janob
D)Joja, jam, ijtimoiy

80. Hosil bolish orniga kora “v” va “f” undoshlari …

A)Lab – lab B) tish-Lab
C)Sirgaluvchi D)Til oldi undoshlari

81. Qaysi qatordagi sozlar talaffuzda jarangsizlashadi?

A)Obod, shovqin B)Fabrika, Samarqand
C)Asbob, murod, daromad D)Suhbat, shuhrat

82 Qaysi qatordagi undosh tovushlar tilning eng orqa qismida hosil boladi?

A) B, d, g B) N, t, q
C) Q,g`,x D) H, x, f
83. Qaysi qatordagi so’zlar talaffuzida portlovchi undoshning sirg’aluvchi undoshga almashinishi kuzatiladi ?
A) do’st, farzand, shitob
B) tavof, baliq, chiroq
C) kitob, maktab, sabab
D) maqsad, taqsim, sariq

84. Chuqur til orqa, jarangsiz, sirg’aluvchi undosh qaysi ?

A) g’ B) x C) h D) q

85. Ko’p nuqtalar o’rniga bo’g’iz undoshi qo’yiladigan so’zlar qatorinii aniqlang.

A) ja…d, mulo…aza, …imoya
B) …iyonat, …isob, …ayolparast
C) ma…sulot, …azar, jonba…sh
D) …ashamatli, il…om, No’…atpolvon

86. p va d tovushlari qaysi xususiyatga ko’ra bir guruhdan joy oladi ?

A) hosil bo’lish o’rniga ko’ra
B) hosil bo’lish usuli
C) tovush paychalari ishtirokiga ko’ra
D) to’g’ri javob berilmagan

87. B tovushining fizologik tomoni to’g’ri ko’rsatilgan javobni belgilang..

A) jarangli, portlovchi
B) til oldi
C) jarangli, portlovchi va til undoshi
D) lab undoshi

88. J va K undoshlarining birlashtiruvchi belgilari qaysi javobda to’g’ri ko’rsatilgan.

A) jarangli-jarangsizlik
B) til undoshlari
C) sonorlar
D) portlovchi-sirg’aluvchi

89. sut, ust, tus so’zlaridagi fonema qaysi javobda to’g’ri berilgan?

A) s, u, t B) fonema yo’q
C) s, t D) s, u

90. Tilshunoslikda mano farqlovchi tovush qanday nomlanadi?

A) harf B) alafon
C) fanema D) tovush

91. So’zlovchi va tinglovchi o’rtasidagi ahborot almashinuvi qanday nomlanadi?

A) ahborot almashinuvi B) nutqiy faoliyat
C) xabarlashish D) ijtimoiy hodisa

92. kitob so’zidagi fonemani toping.

A) p B) i
C) t D) k

93. Noto’g’ri hukmni toping..

A) bazida bir harf ikki belgi bilan ifodalanishi mumkin
B) ikki so’zning ikkisida xam bori birlashturuvchi belgisidir
C) fonema mano farqlovchi nutq birligi
D) fonema unli ham undosh ham bo’lishi mumkin

94. Tilshunoslik uchun eng muhim tamoyil qaysi javobda berilgan?

A) akustik B) hammasi
C) fizologik D) vazifaviy

95. Kimki o‘z yurtini sevmasa, u hech nimani seva olmaydi.

Berilgan gapda portlovchi undoshlar soni nechta?
A) 11 ta B) 13 ta
C) 10 ta D) 12 ta

96. O`timli fe`l ishtirok etgan gapni aniqlang?
A) Erta ko`klamda ariqlar tozalanadi.
B) Darsdan keyin kutubxonaga boraman.
C) Biz qishloqdan kech qaytdik.
D) Ra`no bog`da kitob o`qib o`tirar edi.

97.Quyidagi javoblarning qaysi birida jarangli til oldi undoshlaridan tashkil topgan so’z berilgan?

A)dunyo,nazar,bunyod B)qiyg’os,dalda,dalalar
C)mehnat,ziyo,shovqin D)dard,zarda,jondan

98.Vijdon azobi bu –hayotingni ichdan yemiradigan,umringni zavolga olib boradigan narsadir.

Ushbu gapda portlovchi jarangli til tovushlari yopiq bo’g’in tarkibida necha marta ishtirok etgan?
A)11 B)12 C)13 C)14

99.Safsata sotavermasdan o’qishimiz,bilimimizni oshirishimiz zarur.Bundan biz juda katta narsa yutamiz.

Ushbu gap haqidagi to’g’ri hukmni belgilang?
A)Lab undoshlari 8ta so’z tarkibida 10 marta qatnashgan.
B)Jarangli juftiga ega undoshlar 12 ta ochiq bo’g’in tarkibida kelgan.
C)Yopiq bo’g’inlardagi tovushlarning hech bo’lmaganda bittasi faqat til oldi yoki lab tovushidan iborat.
D)Faqat jarangli undoshlardan iborat bo’lgan 4ta so’z mavjud.

100.Kuni kecha kapalak bilan gaplashgandim,u bilan do’st bo’lgandim,ammo … bugun uning aziz joni men bilmaydigan ko’pchilik esa orzu qiladigan joylarda.

Ushbu gap haqidagi noto’g’ri hukmni belgilang.
A)ushbu gapda 24ta ochiq bo’g’in qatnashgan.
B)ushbu gapda 16ta jarangsiz tovush qatnashgan.
C)Ushbu gapda bir jarangli va bir jarangsiz birga 4marta yopiq bo’g’in hosil qilishda qatnashgan.
D)ushbu gapda toq jaranglilar juft jaranglilardan11 ta ortiq qatnashgan.

101.Jarangli til oldi undoshlari soni nechta?

A)5 B)6 C)7 D)8

102. Portlovchi tovushlar eng ko’p qo’llangan javobni belgilang?

A)Bu yerdan Samarqandgacha ming kilometrdan ziyod yurishimiz kerak.
B)Samarqand siz o’ylagandan ham go’zal shahar ekan,dugonajon.
C)Na gapga ko’nayin,na til bilayin,
Ko’zdan uyqu qochdi,dildan halovat.
D)Uch kunda sog’insam,nima qilayin?
Chala qolar bo’ldi sayr-u sayohat.

103.Sirg’aluvchilar soni eng ko’p bo’lgan javobni belgilang.

A)Bu yerdan Samarqandgacha ming kilometrdan ziyod yurishimiz kerak.
B)Samarqand siz o’ylagandan ham go’zal shahar ekan,dugonajon.
C)Na gapga ko’nayin,na til bilayin,
Ko’zdan uyqu qochdi,dildan halovat.
D)Uch kunda sog’insam,nima qilayin?
Chala qolar bo’ldi sayr-u sayohat.

104.Vatanparvar so’zi tarkibida qanday tovushlar mavjud emas?

A)portlovchi tovush B)jarangli tovush
C)til orqa tovushi D)lab-tish tovushi

105.Qaysi so’z tarkibida qatnashgan qator undoshlar portlovchi undoshlar hisoblanadi?

A)Baxt hech qachon o’zi kelib eshik qoqmaydi.
B)Bu hammasi mashqning samarasi.
C)Daraxt kuz boshlanishi bilan o’z barglarini to’ka boshladi.
D)Bu ishlarimizning oqibatini u naqd qilib qo’ydi.

106.Qaysi qatorda tovushlari joylashish o’rniga ko’ra bir guruhga kiruvchi so’z berilgan?

A)bilim B)yurak C)diltortar D)g’aniylik

107.Tarkibida hosil bo’lish usuliga ko’ra bir guruhga mansub tovushlardan tuzilgan so’z qatnashgan gapni belgilang?

A)Million yilda bizni yaratdi hayot.
B)Portlatgichlarni anavi yerga o’rnatamiz.
C)Avvalo,biz bu yerdan uzoqlarga ketamiz.
D)Sening yumushing unchalik ham qiyin emas.

108.Tarkibida qorishiq undosh mavjud bo’lmagan so’z qatnashgan gap berilgan javobni belgilang.

A)Buncha bino qo’yma zarrin choponlarga.
B)Yo’q,hali bu-chi hammasi tugadi degani emas.
C)Mening zarracha qilgan gunohim boshimga balo bo’ldi.
D)Mening ko’pdir gunohim,
Ammo sen bor Ilohim.

109.Qaysi qatorda sirg’aluvchi undoshlar va quyi keng unlidan iborat so’z berilgan

A)so’rov B)vafo C)shamol D)shifo

110.Qaysi qatorda yuqori tor unlilar va jaranglilardan tuzilgan so’z berilgan?

A)go’zallik B)uyimda C)usuli D)gulli

111.Lablangan unlilar va sonor tovushlar bir bo’g’in tarkibida kelgan so’z qatnashgan javobni belgilamang?

A)yuqori B)muomala C)norkalla D)lolarang

112.Yuragimning osti cho’g’zor,

Dil sitaming kulfat bozor,
Muhabbatdan qilich olib,
Kel qoshimga,qotilim bo’l!
Ushbu she’rda necha marta shovqinli undoshlar quyi keng unli bilan ochiq bo’g’in hosil qilgan.
A)4 B)5 C)6 D)3

113.Dunyoga boshqacha boqyapman endi,

Go’daklar ko’zidan boqyapman asta.
Beg’ubor sevgimning salomlarini,
Go’daklar tilidan aytyapman asta.
Ushbu she’rda berkitilgan bo’g’inlar tarkibida til oldi jarangli portlovchi undoshlar necha marta qo’llangan?
A)13 B)14 C)15 D)16

114.Ko’zlardan ko’zlarga nurli bir manzil,

Dillardan dillarga solingan titroq.
Muhabbat,men tuproq,yetmog’im dushvor,
Axir sen osmonsan,jannatsan yiroq.
Ushbu she’rda faqat jarangli tovushlardan iborat so’zlar necha marta qo’llangan?
A)5 B)6 C)7 C)4

115.Faqat jarangli juftiga ega bo’lgan va til oldi unlilaridan iborat so’zni toping.

A)sassiq B)mashaqqat C)kakku D)safo

116.Ming mashaqqatlar bilan shu joygacha yetib kelganimizning o’zi baxt emasmi,azizim?

Ushbu gapda chuqur til orqa tovushlari necha marta ishtirok etgan?
A)3 B)4 C)5 D)6

117.Qaysi qatorda hosil bo’lish o’rniga ko’ra bir guruhga mansub undoshlar qatnashgan so’zlar berilgan?

A)maktub B)hosil C)dilkash D)tulpor

118. Qaysi qatorda faqat jarangsiz juftiga ega bo’lmagan tovushlardan iborat so’z qatnashgan gap berilgan?

A)Buyurgan ishlarim senga shunchalik qiyinchilik tug’diradi deb o’ylamagan edim.
B)Mayin shabada dilga xush yoqmoqda.
C)Bunday xato qilmasligini undan yolvorib so’radi.
D)Qachon biz kutgan kunlar kelar ekan-a?

119. Quyidagi gapda nechta yuqori tor unli ishtirok etgan.

Mustahkam bilim takrorlash mevasidir.
A)4 B)5 C)6 D)3

120. Qaysi qatorda yuqori tor unlilar va lab undoshlaridan tashkil topgan so’z berilgan?

A)bilim B)kulgi C)buvi D)vafo

121.Tovush paychalarining ishtirokiga ko’ra bir guruhga mansub so’zlardan tashkil topgan so’z qatnashgan javobni belgilang.

A)vijdon B)sovuq C)mardlik D)tog’lik

122.Bugun yana birga kitob o’qishimizni xohlagan bo’larmiding,do’stim?

Ushbu gapda qo’llangan tovushlar bo’yicha eng to’g’ri fikrni belgilang?
A)Qo’llanishi eng ko’p tovushlar jaranglilardir.
B)24ta portlovchi qo’llangan.
C)Sirg’aluvchilar qo’llanish soni bo’yicha 2-o’rinda turadi.
D)Lab tovushlari 8ta bo’g’in tarkibida ishtirok etgan.

123.d va t tovushlarining birlashtiruvchi belgisi qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan?

A)jaranglilik B)ovozdorlik C)sirg’aluvchilik D)til oldilik

124.Hamma ibodatning ham pinhoni yaxshi emasmi,birodar?

Ushbu gap bo’yicha to’g’ri hukmni belgilang?
A)ikki marta qo’sh undoshlar ishtirok etgan.
B)bir marta qo’sh unlilar ishtirok etgan.
C)4 marta jarangsiz til tovushlari ishtirok etgan.
D)9 marta jarangsiz tovushlar ishtirokida bo’g’in hosil qilingan.

125.Hamma bu dunyoning muammolaridan noligani noligan.

Ushbu gapda sonor til tovushlari necha marta ochiq bo’g’in hosil qilgan?
A) 5 B)6 C)7 D)8

126.Vakilimizning so’zlariga qaraganda qamoqxona bu yerdan yetmish kilometr naridagi qishloqda joylashgan ekan.

Ushbu gap haqidagi noto’g’ri hukmlarni belgilang.
1.Ushbu gapda 38 marta jarangli tovushlar qo’llangan.
2.Quyi keng unlilar soni 22ta.
3.Jarangli juftiga ega bo’lgan jarangsizlar soni 16ta.
4.Tor unlilar quyi keng unlilar sonining yarmiga teng.
5.Sirg’aluvchi undoshlar 8 marta ochiq bo’g’in hosil qilgan.
6.Lablangan unlilar soni Sirg’aluvchi undoshlar hosil qilgan ochiq bo’g’inlar soniga teng.
A)1,2,3,4,5 B)1,5 C)2,3 D)2,5,6

127.Undoshlar qaysi xususiyatiga ko'ra jarangli va jarangsiz undoshlar

ga ajratiladi?
A) tovush paychalarining ishtirokiga ko'ra
B) tilningqayerida hosil bo`lishiga ko`ra
C) labning qayera hosil bo`lishigako`ra
D) sirg`luvchi yoki portlovchiligiga ko`ra

128. Yon tovushni toping

A) l B) d C) r D) ng

129. Qaysi so`zlardagi undoshlar faqat sonorlardan iborat?

A) mosh, mos, makon B) jang, makon, nov
C) malol, marom, marmar D) shag`al, nog`ora, mog`or

130. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari lab undoshlaridan iborat?

A) Papka, shapka, popuk B) vzvod, vojib, vrach
C) baraka, badbo`y, vafo D) bevafo, bomba, vafo

131. Quyidagi qaysi qatordagi so`zlarning birida ch tovushining

jaranglisi qo`llangan so`zlar berilgan?
A) janr, ajdar B) ajdod, jola
C) ajrim, kajava D) jemfer, jurnal

131. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari faqa til orqa undoshlardan iborat?

A) kukun, katak, grek B) egik, go`ng, kakao
C) kakku, kek, keyin D) ko`k, gala , geolog

132.Qaysi so`zlarda jarangsizlar mavjud emas?

1.bulbul, 2 .maydon, 3. Jadval 4.va`zxon 5. Qo`llar
6.vijdon 7.sog`lom 8..doimiy 9. Darslik 10.manba
A) 1,4,5,7 B) 1,2,4,5,9
C) 1,2,3,6,8,10 D) 2,3,6,8

133. Tilning old qismida hosil bo`ladigantovushlarni toping.

A) ch, k B) r, l C) b, p D) v, f
134. sirg`aluvchilarni toping
A) sh, j ,k B) s,z, sh C) s, ch, j D) m,n, h

135.Qaysi qatordagi jarangli undoshlarning jarangsiz jufti bor?

A) b, g,d,j,y B) v,g, d, l ,m, n
C) b,v,d,z,j, g D) v,g,j, y, m

136.b,p, m tovushlarning hosil bo`lish o`rnini ko`rsating

A) lab-tish undoshlari B) til oldi undoshlari
C) lab-lab undoshlari D) sayoz til orqa undoshlari

137. z undoshi til undoshlarining qaysi biriga taalluqli?

A) chuqur til orqa undishi
B) z undoshi lab undoshiga xos
C) til oldi undoshi
D) lab-tish undoshi

138. x va g` undoshlari qaysi xususiyatiga ko`ra bir guruhga mansub?

A) Jarangli va jarangsizligiga ko`r
B) tilning qayerida hosil bo`lishiga ko`ra
C) ovoz va shovqinning ishtirokiga ko`ra
D) labda hosil bo`lishiga ko`ra

139. Qaysi qatordagi barcha so`zlarda jo`ja so`zidagi undoshning jarangisizi qo`llangan?

A) chalg`i, kuch, shosh B) tosh, bosh, kuch
C) acha, ko`cha, xipcha D) osha, qo`sha, shish

138.Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari faqat til oldi jarangli lab undoshlaridan tashkil topgan?

A) beibo, beva, vabo B) ivi, bibi,vafo
C) ibo, bambuk, bevafo D) bobo, bob, betob

139. Qaysi qatorda hosil bo`lishiga ko`ra bir guruhdagi so`zlar berilgan?

A) havoyi B) dabdabali C) bedarak D) suzuvchi
140. ng bir tovush bilan ifodalangan so`zlarni belgilang
A) tunggi, unga B) tonggi, otangiz
C) tonggi, dengiz D) B, C

141. Qaysi qatorda jarangsiz jufti yo`q undosh berilgan?

A) g, g`, y, l, m, n B) v,z,j,m,n
C) g,y,l,m,n D) l,m,n,ng,r

142.Qaysi qatorda sirg`aluvchi j tovushi berilgan?

A) janob, Jamshid, Jomiy B) jar, ajin, ajdar
C) G`izjduvon, gijda, mujda D) jajji, jazo, javob
143.Tilning oldi qismida hosil bo`ladigan undosh tovushlarni toping.
A) ch, k, B) r, l C) b,p D) v, f

144. Tarkibidagi undoshlar sonorlardan iborat qatorni toping

A) mehr, keng, sen B) yomg`ir, makon, nodon
C) misol, moviy, dengiz D) ro`mol, nom, lola

145. Sirg`aluvchilarni toping.

A) sh, j, k B) s, z, sh C) s, ch, j D) m, n, h

146. Qaysi tovush til oldi hisoblanadi?

A) q, B) v, C) g D) z

147.tushib so`zining ikkinchi bo`ginidagi “i” tovushi qanday talaffuz

qilinadi?
A) torroq B) “u” tovushiga yaqin
C) cho`ziq “i” tarzida
D) umuman talaffuz qilinmaydi

148.Fonemaning real talaffuz qilinadigan, quloq bilan eshitilgan ko`rinishi qanday ataladi?

A) fon B) allafon C) tovush D) barchasi to`g`ri
149. Tovush nutq birligi sifatida qanday xususiyatlarga ega?
A) xuxusiylik, voqelik, mohiyat
B) imkoniyat, umumiylik, hodisa
C) xususiylik, voeqlik, hodisa
D) xodisa, umkoniyat, mohiyat

150.Nutq tovushlarining nutq apparati qayerida va qanday yo`l bilan hosil bo`lishi nutq tovushining qanday tomoni hisoblanadi?

A) akustik B) vazifaviy C) fizologik D) lingvistik

151. Qaysi qatordagi tovushlar talaffuz qilinganda havo burun bo`shlig`idan chiqadi?

A) v,f,b,p B) m,n,ng C) ng,x, o` D) q,g`,, h

152.dublyaj, ekipaj, garaj so`zlaridagi j ning jarangsiz juftini toping

A) b B) d C) sh D) ch

153.kontrakt so`zining ikkinchi bug`inini toping

A) 1 unli va 2 undosh B) 1 unli va 3 undosh
C) 1 unli va 4 undosh D) 1 unli va 5 undosh

154.shudring so`zida qanday til tovushlari bor?

A) 3 ta til oldi, bitta til orqa B) 2 ta til oldi, 2 til orqa
C) 3 ta til oldi, 3 til orqa D) 2 ta til oldi, 3 til orqa

155.Nutq tovushlarining asosiy vazifasi nima?

A) so`zlarni shakllantirishga hizmat qiladi
B) so`zlarning ma`nolarni
farqlash C) so`z shakllarini farqlash
D) A va C

156.Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari faqat til oldi jarangsizlaridan

iborat?
A) sas, sitam, tatar B) sasi, soat, tutuq
C) sitata, so`ta, to`tiyo D) soat, sutchi, tutash

158.Nutq tovushlarining shovqinli yoki jarangsizligini belgilab beruvchi jihati qanday tomoni hisoblanadi?

A) akustik B) vazifaviy
C) fizologik D) lingvistik

159.Qaysi qatordagi barcha so`zlar jurnal so`zidagi j jaranglisining jarangiz jufti qo`llangan?

A) chalg`i, kuch, shosh B) tosh, bosh, kuch
C) acha, ko`cha xipcha D) osha, qo`sha, shish

158.Berilgan so`zlarning qaysi biri til oldi, sirg`aluvchi undosh ishtirok

etgan? 1.muvozanat 2.larza 3. Faylasuf 4. Shoira 5.shovul 6.salla
A) 2,5,6 B) 1,2,3 C) 4,5,6 D) 2,4,6
68. Lablangan unlilarni toping.
A) a,o B) o, u C) o, u , o` C) e,a,i
159.Til oldi unlilarini toping.
A) a, i, e B) u,o,o` C) a,o, u D) o`,e,i

160.Qaysi o`zlashma so`zlar oxiridagi o urg`usiz undosh hisoblanadi?

A) motor , doktor B) vodoprovod, konduktor
C) generator, vodorod D) irrigator, rektor

162.Qaysi qatorda jarangli jufti bor sirg`aluvchi berilgan?

A) s B) f C) g` D) l

163.Qaysi undosh pastki lab bilan ustki tish orasida hosil bo`ladi?

A) d B) s C) r D) f

164.Qaysi qatorda undoshlar tilning eng orqa qismida hosil bo`ladi?

A) b,d,g B) p,t,r C) q, g`, x D) x,h,f

165.Qaysi so`zlarda faqat jarangli undoshlar bor?

A) pastak ,ko`k sulton, ko`lmak
B) bardosh, ko`klam, badnafs
C) zag`izg`on, maydon
D) paxsa, sukut, sochiq

166.b va k undoshlari qaysi hususuiyatiga ko`ra bir guruhga mansub?

A) lab yoki tish undoshlariga mansubligiga ko`ra
B) jarangli yoki
jaranglsizligiga ko`ra
C) tilning qayerda hosil bo`lishigak o`ra
D) portlovchi yoki sirg`aluvchiga ko`ra
167. Qaysi so`z tarkibida portlovchi undosh bor?
A) yuzsiz B) vositasiz C) osha D) foizsiz

168. Hozirgi o’zbek tilida jarangsiz juftiga ega jarangli undoshlar soni

nechta?
A) 7 B) 8 C) 6 D)9

169. Yam-yashil so’zida nechta unli va nechta undosh tovush bor?

A) 3ta unli, 3ta undosh B) 5ta unli, 5ta undosh
C) 3ta unli, 5ta undosh D) 4ta unli, 4ta undosh

170. Yopiq bo’g’inlardan biri faqat jarangli undoshlardan tashkil topgan

so’zni belgilang.
A) g’alla B) kitob C) po’lat D) paxta

171. Qaysi qatorda nutq va tovushlarning noto’g’ri izoh berilgan?

A) Nutq tovushlari unli va undosh tovushlarga bo’linadi
B) Unlitovushlar faqat ovozdan iborat
C) unli tovushlar bo’g’izdagi un paychalarning havo oqimi ta’sirida tebranishida yuzaga keladi.
D) unli tovushlarni talaffuz qilgnda, havo oqimi og’iz bo’shlig’ida qisman to’siqqa uchrab o’tadi

172. b,p,m tovushlarning hosil bo’lish o’rin qaysi javobda to’g’ri berilgan?

A) lab-tish undoshlari B) til oldi undoshlari
C) lab-lab undoshlar D) sayoz til orqa

173. Tarkibida unli tovuslar bilan faqat jarangsiz undoshlar ishtirok etgan

so’zlar qatorini toping.
A) bayon, vazmin, go’zal
B) bigiz, kuchuk, joziba
C) ko’chat, hiqichoq, sath
D) alifbe, andisha, dahshat

174.Tarkibida undosh tovushlardan faqat sonorlar (ovozdorlar) ishtirok etgan so’zlar qatorini ko’rsating.

A) mehr, keng, sen B) yomg’ir, makon,nodon C) misol, moviy, dengiz D) ro’mol, nom, lola.

175. Tilning old qismida hosil bo’ladigan undosh tovushlarni belgilang.

A) ch,k B) r,l C) b,p D) v,f

176. Qaysi qatordagi so’zlarning undoshlari lab tovushlardan iborat?

A) papka, shapka, popuk B) vzvod, vojib, vrach
C) baraka, badbo’y, vafo D) bevafo, bomba, popup

177. Qaysi qatordagi so’zlarning undoshlari til oldi tovushlaridan iborat?

A) diyda, joynamoz, latofat B) dilozor, jondor, larza
C) jirttaki, laparchi, lahza D) latta, nojins, jodugar

178. Qaysi qatordagi so’zlarning undoshlari faqat sonorlardan iborat?

A) mosh, mos, makon B) jang, mo’g’il, nov C) malol, marom,marmar D) shag’al, nog’ora, mog’or
179. Qaysi qatordagi so’zlarning undoshlarni burun sonorlarida iborat?
A) namayon, nenets, nomus
B) paxta, mo’may, mo’min
C) mung, no’noq, mamont
D) namuna, mangu, manman

180 . Qaysi qatordagi so’zlrning jarangli undoshlari jarangsiz juftiga

aylantirilsa, boshqa so’zlar kelib chiqadi?
A) zo’r, zmbil, beva B) go’ja, jag’jag’, dud
C) did, jo’ja, bibi D) dod, go’zgoz, goziy