Тарийхый география

Сораў ҳәм тапсырмалар
1.Тарийхый география пәниниң ўазыйпалары нелерден ибарат?
2.Тарийхый географияның тийкарғы бөлимлери нени үйренеди?
3.Тарийхый география пәниниң пайда болыўы ҳәм раўажланыўы ҳаққында нелерди билесиз?
4.Өзиңиздиң жасап атырған аймақ тарийхый географиясын үйрениң?
5.Тарийхый географияны үйрениўде жәрдемши тарийх пәнлериниң тутқан орны?
6.Орта Азия алымларының тарийхый географиялық шығармалары ҳәм олардың тийкарғы мазмуны ҳаққында нелерди билесиз?
7.Тарийхый географиялық дереклерден Орта Азия тарийхый географиясына тийисли мағлыўматлар топлаң.


II БАП.
ТАРИЙХЫЙ КАРТОГРАФИЯ ҲӘМ ОНЫҢ ТИЙКАРҒЫ БАҒДАРЛАРЫ.
ТАРИЙХЫЙ КАРТОГРАФИЯНЫҢ ДҮЗИЛИСИ ҲӘМ РАЎАЖЛАНЫЎЫ.

1. 
   Карта ҳәм картография ҳаққында қысқаша түсиник.
   

Карта - бул тарийхый ҳүжжет болып, ўақыялар даўамлылығы ҳаққында сөз етиўши, жүз берген ўақыялар, ўайран болған ҳәм қайта тикленген қалалар, дәрья ағысының өзгериўи, умытылған әййемги суўғарыў қурылмалары, халықлар тарийхын аймақлар менен байланыстырып үйренеди.
Антик дәўирде карталар ушын арнаўлы атама болмаған. Рим империясында картографиялық сүўретлерди табула (доска) деп атаған. Ерте орта әсирлерде карта латынша «маппа» (дәслеп полотно бөлими яки бет орамал мәнисин аңлатқан), «маппа мунди» формасында (дүнья картасы) болса сол дәўирде жердиң барлық карталарына қолланылған. Картографиялық сүўретлерге қарағанда «карта» сөзиниң қолланылыўы Ояныў дәўиринде латыншадан «чарта» (бет, қағаз) сөзинен, өз нәўбетинде ол әййемги грек тилиндеги «хартес» (папирустан таярланған қағаз) сөзинен алынған. Бул сөз дәслепки мәрте Португалиядағы XIV әсир карталарында ушырасады. Карта сөзи латынша «чартес» - хартес сөзинен алынған болып, жазыў ушын арналған папирус бети дегенди билдиреди.
Заманагөй карталар мазмунына қарай 2 ге бөлинеди:
1. Улыўма географиялық карталар (гидрография, релъеф, санаат, сиясий-административлик бөлиниўди өз ишине алады).
2. Арнаўлы карталар. Арнаўлы мағлыўматлар келтирилген (мысалы, экономикалық) карталар.