Тарихшунослик фанидан

Iqtisodiy sohada tarkibiy o‘zgarishlar
Istiqlol davrida iqgisodiy infratuzilmalar tarkibi tubdan o‘zgartirilib, mamlakatning ichki ehtiyojlari hamda tashqi integratsiyalashuv maqsadlari asosida-gi yaxlit ishlab chiqarish kompleksi vujudga keltirildi. Tarqoq, uzuq-yuluq, sobiq ittifoq manfaatlarini ifodalovchi ishlab chiqarish korxonalari faoliyatlarini qayta qurish, yangilarini barpo etish asosida mustaqil davlatning yagona ishlab chiqarish tizimi barpo etildi. Boshqacha qilib aytganda, mamlakatda sobiq ittifoq manfaatlariga yo‘naltirilgan koordinatsiyaga barham berilib, ichki va teng huquqli, foydali hamkorlik asosidagi xalqaro koordinatsiyalashuv jarayoni vujudga keltirildi. Shunday qilib, O‘zbekiston mustaqillikka erishgach, uning iqgisodini chetdan turib boshqarishga chek qo‘yilib, ichki imkoniyatlardan kelib chiqib boshqariladigan yagona, mustahkam asoslarga ega tizim yaratildi. Ayni paytda jahon iqtisodiy tizimining muhim bo‘g‘iniga aylana borib, O‘zbekiston xalqaro iqtisodiy koordinatsiyalashuv jarayoniga faol kirishdi. Uning uzviy va ishonchli bo‘g‘ini, keng imkoniyatli sub’ektiga aylandi.
Jahonda ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishning hammabop tavsiyalari, tayyor avdozalari bo‘lmaydi. Ayniqsa, madaniy, ma’rifiy, tarixiy tajribalari asrlar mobaynida shakllangan, mustahkam va barqaror an’analar mamlakati hisoblangan O‘zbekistonday qadimiy makonda o‘ziga xos va o‘ziga mos yo‘l tanlanganligi istiqbolni donishmandlarga xos bashorat qilishning yorqin namunasi edi. Zero, shu nuqtai nazardan Islom Karimovning «mustaqil O‘zbekiston tug‘ilgan kuniyoq oyoqqa turishga, o‘zi yurishga majbur edi», – deyishida chuqur mantiqiy asos bor edi.
Binobarin, istiqlol yo‘li taraqqiyot tamoyillarini ishlab chiqish jarayonlarida Islom Karimov sobiq sovet tuzumidan meros qolgan tajribalarni, mustaqil taraqqiyotning dastlabki yilida amalga oshirilgan ijtimoiy-iqtisodiy islohotlarni chuqur tahlil qilib, «soxta inqilobiy sakrashlarsiz, fojiali oqibatlarsiz va kuchli ijtimoiy larzalarsiz, evolyutsion yo‘l bilan normal, madaniyatli taraqqiyotga o‘tish – tanlab olingan yo‘lning asosiy mazmun va mohiyatidir», – degan xulosaga keladi.
Ayni chog‘da Islom Karimov «O‘zbekiston o‘zi uchun tanlab olgan yo‘l ijtimoiy sohaga yo‘naltirilgan, respublikaning manfaatlariga, shart-sharoitlari va xususiyatlariga eng ko‘p darajada mos keladigan bozor iqgisodiyotini shakllantirishga qaratilgandir. Ayni mana shunday yo‘l O‘zbekiston xalqining munosib turmushini, uning huquqpari va erkinliklarini kafolatlashi, milliy an’analari va madaniyatining qayta tiklanishi, insonni shaxs sifatida ma’naviy, axloqiy kamol topishini ta’minlashi mumkin», – deb qatiy ko‘rsatib bergan edi.

Islom Karimov mamlakatning dastlabki yillardagi rivojlanish jarayonlarini chuqur tahlil qilib, O‘zbekistonda milliy davlat qurilishi va iqtisodiyotini isloh qilish dasturining o‘zagi sifatida quyidagi beshta asosiy qoidani o‘rtaga tashladi: