Тарих факультети Жаҳон тарихи

Чой Япония.

Чой тан сулоласи (618-907) даврида Ямато салтанатига кириб келди. Бу ерда IX асрдан чой етиштирила бошланди. 5 асрдан кўпроқ вақт мобайнида фақат илм ва тиббиѐт чой ичиш маросимини ўтказа бошлаган. Чой халқнинг турмуш тарзига сингиб борди.
Шимолий вилоятларда чойни қишда совуқ урмаслиги учун унинг устига чипта ѐпардилар. 19 асрдан ташқи бозорга чиққан, 15-асрдан бошлаб чой табаррув неъмат даражсига кўтарилди. Какудзо Окукрура «чой фалсафасини» изохлаб «ўзи арзанда бўлса ҳам рохатижон, хосияти зўр, одамни одобли самимий ва мехрибон қиладиган, лаззату- манфаат, эзгулигу-чирой бахш эттирадиган нарсадир. Боғда қурилган алоҳида бинодан иборат бўлган. Чойхўрлик маросими «танхою» қарор топган. Бу маросим ханлардан олинган. XVI асрда маърифатли Рикою (Сэрико) томонидан сайқалланган. У «Чой устаси» деган энг биринчи ва энг машҳур фахрий унвон эгаси бўлган. Унинг душманлари тўхмат қилиб, ўлимга машкум эттирганлар. «Уста» эканлиги хисобга олинган. Самурайга муносиб ўз қўли билан ўзини ўлдиришга изн берилган.
Японияда ҳар бир бадавлат оилада «чой ичиладиган хона» бўлган, у «хаѐт гўшаси» деб аталган. Бу хона хонадоннинг энг азиз жойи бўлиб, кўпинча чиройли дарахтлар экилган. Чой ичиладиган уйнинг эшиги, токи бунга қадам қўядиган ҳар бир инсон, хох у императорнинг ўзи бўлса ҳам, бошини эгсин деб, атайин паст қилиб қурилган. Унга киришдан аввал қўлини ювилиб, пояфзал ечилади, қурол-аслахалар олиб қўйилар, кирилгандан кейин уйнинг қоқ ўртасидаги мехроб ѐнига келиб, тиз чўкиб ўтирилар эди. «Хаѐт гўшасининг» ашѐлари оддийлиги билан ажралиб туради.
Унинг бирдан-бир зийнати гулдондаги бир дона гул бўларди. Бу ерга, қордек оппоқ дастурхон ѐнига кўп деганда 5 нафар меҳмон келиб ўтирарди.
Дастлаб чойни ғаров, чилпул билан кориштиришар ва ғаров (бамбук)дан ишланган оқ чўмич билан авайлаб қуйиб беришар эди.
Ким қанча чой ичади?

1. 
   Тибет 6000 гр
   
2. 
   Ливия 4055 гр
   
3. 
   Англия, Ирландия 4002 гр
   
4. 
   Ўзбеклар 3650 гр
   
5. 
   Канада 1250 гр
   
6. 
   Голландия 770 гр
   
7. 
   Миср, Япония 680 гр
   
8. 
   АҚШ 430 гр
   
9. 
   МДХ 311 гр
   
10. 
    Хиндистон 290 гр
    
11. 
    Покистон 160 гр
    
12. 
    Хитой 130 гр
    

Парагвай халқи сира чой ичмайди. Мате ичимлиги.

«ча-ийе» - яшил барг
Хиндистонда чой 5 минг йилдан бери маълум. Будда дини рохиблари беморларни чой билан даволаганлар.
Европада чой XVI асрдан маълум.
1617Венеция 1598Англия
1600 Португалия 1610Голландия 1636Франция 1667Германия