Tarbiya qanuniyatlari, tamoyillari va metodlari

Rag`batlarntirish  pedagogik  talabalarni  hisobga  olgan  holda  qullanishi  lozim. 
Hal  qanday  rag`batlantirish  oquvchining  jamoa  oldidagi  chinakam  xizmatlariga 
muvofiq bulishi lozim. Rag`batlantirish vaqtida oquvchining 
individual xususiyatlarini  jamoada  tutgan  urnini  hisobga  olish  va  ketma-ket  bulmasligi  kerak. 

Haddan  oshirib  maqtash,  jamoaga  nisbatan  taqqoslash  talabchanlikni  bushashtirib 

yuborish-bular  oquvchida  manmalik,  xidbinlik  sifatlarining  yuzaga  kelishiga  sabab 
buladi.  Rag`batni  tashkil  etishda  oquvchining  muvaffaqiyatlari  bilan  birga,  uning 
jamoadagi  urni,  axloqiy  qiefasi,  shuningdek,  mehnatga  jamoa  topshiriqlariga, 
jamoaning uzig munosabati boraisdagi jamoa fikrini inobatga olish ham talab etiladi. 
Jazo berish metodlari- bu oquvchining xatti- harakati va faoliyatiga salbiy baho 
berishdir. Jazo berish axloq me`erlarirga qarama-qarshi faoliyat va xatti-harakatlarni 
muhokama etishni ifodalaydi. Jazo berish noma`lum xatti- harakatlarning oldini olish, 
axloqni  tuzatish  jamoa  oldida  uyalish,  uzini  gunohkor  deb  bilish  hissini  uyg`otishi 
mumkin. Jamoa tomonidan eki qullab-quvvatlashi asosida jazo berish metodlari ham 
xilma-xil  bulib,  ular  jumlasi  tanbeh  berish,  qoyish,  uyaltirish,  qizartirish  xatti-
harakatlarini  jamoa  urtasida  muhokama  qilish,  muayyan  faoliyatidan  chetlatish  va 
boshqalar kiradi. 
Jazo  berishda  ham  pedagogik  talabalarga  amal  qilish  zarur.  Berilaetgan  jazo 
maqsadga  muvofiq  bulib,  oquvchining  aybiga,  salbiy  xatti-harakatlariga  qarab 
berilishi  lozim.  Jazo  berish  chog`ida  salbiy  xatti-harakatning  sababalar,  uning 
jamoaga  etkazadigan  zarari,  oquvchining  shaxsiy  xususiyatlari  inobatga  olinishi 
lozim. 
Jazo  berish  oquvchining  shaxsiy  manfaatlaridan  kelib  chiqmasligi  eki  uning 
uchun xizmat qilmasligi lozim. 
Jazo  jamoa  tomonidan  ham  berilishi  lozim.  Barcha  hollarda  ham  jazo 
oquvchining  jismoniy  va  ruxiy  azobga  solmasligi,  uni  tahqirlamasligi,  sha`nini  erga 
urmasligi, huquqini paymol etmasligi kerak. 
Tarbiyaning  barcha  metodlari  sharoitni,  joy  vaqtini,  shuningdek,  ularning 
uzaro bir-biriga ta`siini hisobga olgan holda qullash maqsadiga muvofiqdir. 
Tarbiya  vositalaridan  foydalanish  doimo  unga  muvofiq  keluvchi  tarbiya 
metodlari  va  usullardan  foydalanilish  taqozo  etiladi,  chunki  ular  erdamida  ong,  xis-
tuyg`u,  xulq  atvor  tarkib  toptiriladi,  oquvchining  turli  kurinishidagshi  faoliyati 
uyushtiriladi. 
Bugungi  kunda  tarbiya  jarayonida  axborot  va  texnik  vositalardan 
foydalanishga  alohida  diqqat-e`tibor  qaratilmoqda.  Ulardan  maqsadga  muvofiq  va 
samarali foydalanish oquvchining ma`naviy kamol topishiga olib keladi. 
Yuqorida bildirilgan mulohazalarga tayangan holda mavzu yuzasidan quyidagi 
xulosalarga kelish mumkin. 
1.  Tarbiya  jarayonining  asosini  ijtitmoiy-xaetning  ob`ektiv  talabalarini, 
shaxsning  ijtimoiy  mohiyatini  hamda  tabiatini  aks  ettiruvchi  qonuniyatlar  tashkil 
etadi. 
Tarbiya  jarayonini  ilmiy  asoslangan  tarzda  olib  borish  uning  qonuniyatlrini 
chuqur urganishni talab etadi. 
2. Tarbiya jarayonining muvaffaqiyati uni tashkil etishda qanday tamoyillarga 
kura  ish  kurilaetaganligiga  ham  bog`liq.  Tarbiya  tamoyillari-esh  avlodni  tarbiyalash 
maqsadidan  kelib  chiqadigan  va  komil  insonni  tarbiyalashning  mazmuni,  metodlari 
va yunalishiga quyiladigan eng muhim talabalarni belgilab beruvchi asosiy g`oya va 
qoidalar yig`indisidir. 
3.  Tarbiya  jarayonini  tashkil  etishda  oquvchi  tomonidan  qullaniladigan 
metodlar  ham  muhim  ahamiyatga  ega  bulib,  ular  ijtimoiy  jamiyat  tomonidan  ta`lim 
muassasalari  oldiga  quyilgan  esh  avlodni  har  tomonlama  barkamol,  erkin,  ijodkor, 
mustaqil  fikr  egasi  etib  tarbiyalash  vazifalari  bilan  belgilanadi.Tarbiya  metodlari 
uzaro uxshash jihatlariga kura uch guruxga bulinadi. 
Tarbiya  jarayonida  qullaniladigan  tarbiya  vositalari  tariya  metodjlari 
ahamiyatini kuchaytirishga xizmat qiladi.