Tarbiya: muammo, yechim

http://interscience.uz/
270 
chunki u yoki bu harakatni ifodalovchi so`zlarning ma‘nosini tushunmaydilar. Shuning uchun 
maktabda u yoki bu harakatni ifoda etuvchi so`zlarni mazmunini ochib berishga alohida e‘tibor 
berish kerak. Shu maqsadda masala asosiga qanday amaliy harakatlarni kiritish zarurligini hisobga 
olish kerak. 
1.
Tohirda 6 ta, Ahmadda 2 ta mashina bor. Ikkalasida nechta mashina bor? 
Yechish: 
6+2= 8 
Javob: Ikkalasida hammasi bo`lib 8 ta mashina bor. 
Vali 5ta sabzini rasmini, Nodir esa 4 ta sabzini rasmini chizdi. Ikkalasi nechta sabzi rasmini 
chizdi? 
Yechish: 
5+4=9 
Javob: Ikkalasi 9 ta sabzi rasmini chizishdi. 
Sodda masalalarni shartlari bolalar uchun tushunarli bo`lishi kerak . Sodda masalalar yechish 
yordamida matematika boshlang`ich kursining asosiy tushunchalaridan biri arifmetik amallar 
haqidagi tushuncha va boshqa bir qator tushunchalar shakllanadi. Matnli masalalar yechish 
bolalarda , avvalo, mukammal matematik tushunchalarni shakllantirish ularning programmada 
belgilab berilgan nazariy bilimlarini o`zlashtirish bilan birga o`quvchilarning fikrlash 
qobiliyatlarini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega. Masalalar yechish haqida fikr yuritish aqliy 
rivojlanishiga ancha ijobiy ta‘sir ko`rsatadi, chunki u taqqoslash va umumlashtirishni o`rganadi. 
1-sinf o`quvchilari masala yechish orqali izlanayotgan sonlar orasidagi bog`lanishlarini aniqlash 
uchun fikr yuritadilar. Masala yechish mobaynida o`quvchilar egallashi lozim bo`lgan belgilar 
sonlar va izlanayotgan son orasidagi masalalar ustida ishlashga doir o`quvchilarni avval bir turdagi 
masalalarni yechishga, so`ngra boshqa turdagi masalalarni yechishga fikr yurita oladilar Sodda 
masalalar xila-xil bo`lib ular turlari bilan tugallanmaydi. 1-sinfda qo`shish va ayirishga doir 
masalalar yechiladi. 
Masala. Nodir polizdan 4 ta tarvuz uzib chiqdi. Vali esa 3 ta qovun uzib chiqdi. Hammasi 
bo`lib nechta tarvuz va qovun uzib chiqildi? 
Yechish : 4+3=7 
Javob: Hammasi bo`lib 7 ta tarvuz va qovun uzib chiqildi 
Masala. 1-likopchada 2 ta olxo`rib or, 2-liqopchada esa 4 ta olxo`rib or. Hammasi bo`lib 
nechta olxo`ri bor? 
Yechish: 2+4=6 
Javob: Hammasi bo`lib 10 ta olxo`ri 
Bolalarga dastlabki davridayoq ―qo`shish‖, ―ayirish‖, ―hosil bo`ladi‖ , ―teng bo`ladi‖ 
so`zlarini o`rgatib boorish kerak.