Taraqqiyotning O’zbek modelining xususiyatlari

nosabatlari bo‘lmasligi kårak», «mulkdorlar – jamiyat uchun ziyon» dågan siyosiy qarashlar

bilan odamlarning erkin måhnat qilishi, mulk egasi bo‘lib, tadbirkorlik bilan shug‘ullanishini ta-

qiqlab qo‘ygan edi. Buning oqibatida siyosat iqtisodiyotning ustidan hukmron bo‘lib oldi.

Bunday holatga barham bårish, iqtisodiyotni bozor munosabatlariga o‘tkazishda uni siyosatdan xoli etish haqidagi tamoyil muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Mustaqillikka erishgunimizga qadar hukmron bo‘lgan

Davlat asosiy islohotchi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida davlat bosh islohotchi, iqtisodiyot va o‘zgarishlarning rejalarini tuzib, ularni iz-chillik bilan amalga oshirishda vositachi ishtirokchi va rahbar bo‘lishi ke-rak. Bozor islohotlari umumiqtisodiy, umummilliy o‘zgarishlar bilan bog‘liq bo‘lganligidan, ularni ayrim jamoalar, siyosiy partiyalar yoki ja-moat tashkilotlari bunday ishlarni amalga oshira olmaydi. Chunki ularn-ing tor korporativ, partiyaviy yoki guruhiy manfaatlari umummilliy man-faatlardan ustun turadi. Ijtimoiy jihatdan yo‘naltirilgan hozirgi bozor dav-lat tomonidan tartibga solib turilishi lozim. Faqat davlat milliy iqtisodi-yotni himoyalash, uning jahon xo‘jaligi bilan integratsiyasiga erishish, aholining keng qatlamlari manfaatini yuzaga chiqarish kabi vazifalarni amalga oshiradi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida iqtisodiyotni shakllantirishda dav-latning roli juda muhimdir. Totalitar tizimdan bozor tizimiga o‘tishda, o‘ta davlatlashtirilgan iqtisodiyotdan erkin bozor xo‘jaligi tizimiga borishda davlatning hukmronlik faoliyati saqlanib qolishini obyektiv zaruriyat talab qilmoqda. Sababi o‘tish davrida, ya’ni totalitar tizimdan bozor tizimiga o‘tishda o‘ta davlatlashtirilgan iqtisodiyotda davlatning salmog‘i kuchli bo‘lib, davlat monopolizmi ustun edi. Davlatlashtirilgan iqtisodiyotning o‘ziga xos amal qilish mexanizmlari bo‘lgan. Boshqarish mexanizmi bir-dan, darhol yo‘qolib, uning o‘rniga birdaniga yangi ish mexanizmi paydo bo‘lmaydi. Shu boisdan, davlat iqtisodiyot tizginini birdan bo‘sh qo‘yib yubormasdan, sekin-asta, bosqichma-bosqich bozor mexanizmi kuchayib, kishilar faoliyatiga, hayotga singib borishiga qarab amalga oshirib boradi.

• Davlat asosiy islohotchi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida davlat bosh islohotchi, iqtisodiyot va o‘zgarishlarning rejalarini tuzib, ularni iz-chillik bilan amalga oshirishda vositachi ishtirokchi va rahbar bo‘lishi ke-rak. Bozor islohotlari umumiqtisodiy, umummilliy o‘zgarishlar bilan bog‘liq bo‘lganligidan, ularni ayrim jamoalar, siyosiy partiyalar yoki ja-moat tashkilotlari bunday ishlarni amalga oshira olmaydi. Chunki ularn-ing tor korporativ, partiyaviy yoki guruhiy manfaatlari umummilliy man-faatlardan ustun turadi. Ijtimoiy jihatdan yo‘naltirilgan hozirgi bozor dav-lat tomonidan tartibga solib turilishi lozim. Faqat davlat milliy iqtisodi-yotni himoyalash, uning jahon xo‘jaligi bilan integratsiyasiga erishish, aholining keng qatlamlari manfaatini yuzaga chiqarish kabi vazifalarni amalga oshiradi. Bozor iqtisodiyotiga o‘tish davrida iqtisodiyotni shakllantirishda dav-latning roli juda muhimdir. Totalitar tizimdan bozor tizimiga o‘tishda, o‘ta davlatlashtirilgan iqtisodiyotdan erkin bozor xo‘jaligi tizimiga borishda davlatning hukmronlik faoliyati saqlanib qolishini obyektiv zaruriyat talab qilmoqda. Sababi o‘tish davrida, ya’ni totalitar tizimdan bozor tizimiga o‘tishda o‘ta davlatlashtirilgan iqtisodiyotda davlatning salmog‘i kuchli bo‘lib, davlat monopolizmi ustun edi. Davlatlashtirilgan iqtisodiyotning o‘ziga xos amal qilish mexanizmlari bo‘lgan. Boshqarish mexanizmi bir-dan, darhol yo‘qolib, uning o‘rniga birdaniga yangi ish mexanizmi paydo bo‘lmaydi. Shu boisdan, davlat iqtisodiyot tizginini birdan bo‘sh qo‘yib yubormasdan, sekin-asta, bosqichma-bosqich bozor mexanizmi kuchayib, kishilar faoliyatiga, hayotga singib borishiga qarab amalga oshirib boradi.