Taqsimlangan tizimlar va tarmoqlar, ta’rifi va tarkibi

K
i
 
kalit osti chapga siklik siljish va o‘zgartirish kombinatsiyalarini 
hisoblaydi. O‘zgartirish funksiyasi har bir raund uchun bir xil, lekin 
K
i
 
kalit osti 
har bir raundda kalit bitlarining siljishi hisobiga turli xil bo‘ladi. 
DES algoritmida ma’lumotlarni qayta ochish teskari shifrlash, ya’ni shifrlash 
ketma – ketliklarini teskari yo‘nalishda amalga oshirish orqali bajariladi. 
Virtual shaxsiy tarmoq yoki himoyalangan virtual tarmoq (Virtual Private 
Network, VPN) – uzatilyotgan paketning xavfsizligini ta’minlash uchun shifrlash 
va autentifikatsiyadan foydalanadi hamda infrastrukturaga umumiy kirishga ruxsat 
etish orqali ulanish usuli hisoblanadi. 
Virtual shaxsiy tarmoq bazaviy tarmoqda (masalan, Internet tarmog‘ida) 
ixtiyoriy ikkita kirish nuqtasi o‘rtasida virtual segment hosil qiladi. U global 
tarmoq (Wide area Network, WAN) yoki Internetga ulangan lokal hisoblash 
tarmog‘iga umumiy kirishga ruxsat etilgan infrastruktura orqali o‘tishi mumkin. 
VPNda ma’lumotlar uzatish kanalining xavfsizligi quyidagicha tashkil 
qilinadi. 
Barcha VPN toifalanishi bo‘yicha uchta turga ajratiladi: 
1)
tugun – tugun (host – to – host ); 
2)
tugun – shlyuz (host – to – gateway); 
3)
shlyuz – shlyuz (gateway – to – gateway). 
Internet orqali o‘tadigan aloqa kanalini tashkil qilish uchun istalgan turdagi 
VPN dan foydalanish mumkin. 
VPN ning asosiy tamoyili – bu TCP/IP modelining turli xil darajalarida 
aloqa kanali shifrlanishini himoyalash 
TCP/IP modelining pog‘onalari bo‘yicha VPN protokollarining joylashishi 
6.1
– jadvalda keltirilgan. 

---

79 
O’rin almashishni boshlanishi 
O’rin almashishni tugallanishi 
Shifrmatn bloki 
64 
64 
64 
64 
1.27
– rasm. DES algoritmining tuzilishi. 
Amaliy pog‘onada shifrlashni Pretty Good Privacy (PGP) paketiga o‘xshash 
dastur yoki Secure Shell (SSH) turidagi kanal orqali qo‘llash mumkin. Bunday 
dastur tarmoqda tugundan tugungacha rejimida ishlaydi, bu shuni bildiradiki, 
Ochiq matn bloki 
32 
К
1
48