“Taqsimlangan ma’lumotlar reestri (blokcheyn) texnologiyasi

DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOKIKA INSTITUTI TADBIRKORLIK VA BOSHQARUV FAKULTETI

“RAQAMLI IQTISODIYOT” KAFEDRASI

“Taqsimlangan ma’lumotlar reestri (blokcheyn) texnologiyasi va kripto-aktivlar aylanmasi”
MAXSUS KURSI
Reja
Blokcheyn texnologiyasining qisqacha tarixi
Blokcheyn texnologiyasi va ishlash tizimi
Blokcheyn texnologiyasining afzalliklari va kamchilliklari
Blokcheyn texnologiyasini turli sohalarda qo’llanilishi

Рақамли иқтисодиётнинг мохияти

• Рақамли иқтисодиёт –бу меҳнат унумдорлиги ва иқтисодий ўсишни тезлатиш, турмуш сифати ва инвестицион муҳитни яхшилаш мақсадида рақамли технологиялар, институтлар, номатив-ҳуқуқий база, кўникмалар ва бизнес ёрдамида онлайн режимида маълумотлар алмашиниш воситасида иқтисодий ривожланиш парадигмасидир.
• Рақамли иқтисодиёт- хўжаликюритувчифаолиятибўлиб, унда асосий ишлаб чиқариш омили уларни катта ҳажмда қайта ишлаш ва уларнинг таҳлил натижаларидан фойдаланиш анъанавий хўжалик юритиш шакллари билан таққослаганда турли ишлаб чиқариш турлари, технологиялар, асбоб-ускуналар, сотув, сақлаш, товарлар ва хизматлар етказиб бериш самарадорлигини жиддий оширишга имконберадиган рақамлик ўрин ишдаги маълумотлар ҳисобланади.

Blokcheyn texnologiyasi haqidagi ilk tadqiqot ishi David Chaum tomonidan 1982 yilda Kaliforniya universitetida qilingan.

Blokcheyn texnologiyasining qisqacha tarixi

• Blokcheyn texnologiyasi haqidagi ilk tadqiqot ishi David Chaum tomonidan 1982 yilda Kaliforniya universitetida qilingan.

2008 yil 31 oktyabrda Satoshi Nakamoto elektron pul o’tkazish tizimi tasvirlangan Bitcoin haqidagi ishini e’lon qildi.

Blokcheyn texnologiyasining qisqacha tarixi

• 2008 yil 31 oktyabrda Satoshi Nakamoto elektron pul o’tkazish tizimi tasvirlangan Bitcoin haqidagi ishini e’lon qildi.
• Bitcoin ilk bor blokcheyn texnologiyasidan foydalanilgan kriptovalyuta hisoblanadi.

Blokcheyn texnologiyasi va ishlash tizimi

• Blokcheyn - bu yozuvlarni xronologik tartibda saqlaydigan raqamli ma'lumotlar bazasi.

Blokcheyn texnologiyasi va ishlash tizimi

Har bir blokcheynning uchta asosiy qismi mavjud:
Yozuv: Bu har qanday turdagi ma'lumot bo'lishi mumkin.
Blok: turli yozuvlar to'plami.
Zanjir: Bu bir-biriga bog'langan barcha bloklarni o'z ichiga oladi.

Blokcheyn texnologiyasi va ishlash tizimi

• Blokcheyndagi ma'lumotlar umumiy matematik algoritmlar orqali "zanjir" bo'yicha bir-biriga bog'langan "blok"larda saqlanadi.

M: Pul o’tkazma haqidagi ma’lumot

Har bir blok ma’lumotdan tashqari o’zining va oldingi blokning Hash qiymatini ham o’z ichiga olgan

Blokcheyn texnologiyasi va ishlash tizimi

Blokchenning boshqa ma’lumot ba’zalaridan farqi

Taqsimlangan ma'lumotlar bazasi- Ma'lumotlar bir nechta jismoniy joylardagi bir nechta serverlarda saqlanadi.
Ochiq kodli dasturiy ta'minot - Butun tarmoq hamjamiyati ko'rishi mumkin, ular birgalikda xatolar, nosozliklar yoki kamchiliklarni aniqlash va tuzatish uchun ishlaydi.
Ma'lumotlar faqat qo'shilishi mumkin - blokcheyn tarmog'i yangi ma'lumotlar kiritilgandan so'ng, uni o'zgartirib bo'lmaydi.

Markazlashgan va Taqsimlangan reestrlar

Pul o’tkazma so’rovi
O’tkazma ma’lumoti blok sifatida qayd qilinadi
Ushbu ma’lumot tarmoqning barcha a’zolariga yuboriladi
A’zolar o’tkazma ma’lumotlarini tasdiqlaydi
Blok boshqa bloklar zanjiriga qo’shiladi
O’tkazmalar qayd qilingan ma’lumotlar yangilanadi va bir nusxasi barcha a’zolarga taqdim etiladi
Blokcheyn texnologiyasining afzalliklari va kamchilliklari
Shaffoflik
Kuzatish imkoniyati
Xavfsizlik
Energiya iste'moli
Ko’plab operatsiyalar
51 foiz ustunligi 

Blokcheyn texnologiyasining o’ziga xos xususiyatlari

Ma’lumotni saqlash va kuzatish usuli
Ishonchlilik
O’rtada vositachilarning yo’qligi (Peer-2-Peer)
Blokcheyn texnologiyasini turli sohalarda qo’llanilishi

Blokcheyn texnologiyasini turli sohalarda qo’llanilishi

Eng ko’p qo’llanilayotgan sohalar:

• Pul o'tkazmasi
• Aqlli shartnomalar
• Narsalar interneti (IoT)
• Shaxsiy identifikatsiya xavfsizligi
• Sog'liqni saqlash
• Logistika
• O'zgartirilmaydigan tokenlar (NFTs)
• Hukumat
• OAV

Bloklar bilan ishlashdan namuna
E’tiboringiz uchun
Raxmat!
Blok 1
Blok 2