Taqriz o’qituvchi dars ishlanmada o’quvchining yoshini hisobga olib yangi pedagogik texnologiyadan foydalanib “Eng yaxshi dars ishlanmasi” ko’rik tanlovi uchun yozgan

Yangi mavzu bayoni:
O'zbekcha kiyimning ko'p asrli boy tarixi bor. Unda xalqimizning o'tmishi, iqlim sharoiti, turmush tarzi ko'zguda aks etgandik ifoda topgan.


Antik dunyo davrida IV asrdan V asrgacha ayollar ko'ylagi yunoncha – xitoychaga o'xshash, lekin o'ziga xos xususiyatlari bo'lar edi. Oldi va orqa bo'laklar etagining yon burchaklari o'zaro biriktirilib, bu faqat antik sharq uchungina xos bo'lgan muayyan dranirovka ko'rinishi hosil bo'lib turadi. Ayollarga u paytlarda lozim kiyish odat edi. Boy kiyim soch shakllari har xil bo'lardi.
Ilk o'rta asrlar davrida (V – VIII asr) ayollar gavdaga juda yopishib turadigan tunukasimon bichimli ko'ylakda yurishardi. O'rta osiyo uyg'onish davrida (IX – XIV asrlar) ayolar ikkita ko'ylak kiyishardi. Ichki ko'lak gavdaga juda yopishib turadigan tunikasimon bichimli ustki ko'ylak ham gavdaga juda yopishib turadigan, beldan past qismi tugmasis ochiq, englari kalta bo'lar edi.
U davr kiyimi haqidagi ma'lumotni bizgacha yetib kelgan ajoyib kitob miniatyurasidan olishimiz mumkin.
Kiyim fabrikada to'qilgan gazlamadan tikiladigan bo'ldi, uning bichimi o'zgardi. Yangi zamonga, yangicha turmush tarziga, zamonaviy o'zbek ayollari
kostyumi modaga muvofiq rivojlanishda davom etdi.
Istalgan davrdagi kiyimlarni oddiy geometrik shakllar – uchburchak ovval, to'rtburchak, trapesiyalardan biri ichiga sig'dirsa bo'ladi.
Qadimgi dunyoda tunika degan kiyimni kiyganini eslaysizmi? To'g'ri – qadimgi rimliklar, lekin ularning o'zigina emas. Vizantiyada Rusda va boshqa mamlakatlarda ham tunika kiyishgan edi. Ammo ko'ringchi, hozir hech kim tunika kiyarmikan. Uni kim kiyardi.
O`zbek xalqining o`ziga xos kiyimlari ham borki, bu milliy
kiyimlar asrlar davomida bizgacha yetib kelgan. Chust do`ppisi, beqkasam tun, atlas ko`ylakni dunyoning chekka qit’asida ham o`zbekligini ajratib olish qiyin emas. Kiyinish bilan inson ma’naviy boyligi, estetik did va aql idroki bir butunlikda namoyon bo`ladi.
Milliy ko’ylak tikmoq uchun
Oling o’nta o’lchoving
Bichib tikib ko’ylakni
Chiqindisiz boshlangiz
Bemalol harakatlanish va erkin nafas olish uchun, yozda isib, qishda sovub ketmaslik uchun gazlamani xossasini hisobga olib chiqiladi.
Masalan: tabiiy jun tandagi haroratni tashqariga tez chiqarmaydi va fasllarga qarab kiyimlar tikiladi. Did bilan kiyinish uchun har kim o`z gavdasini, ko`ylak fason tanlashda o`zidagi kamchiliklarni berkitib, afzalliklarini ko`rsatadigan fason topishi kerak.
Masalan: semiz ayolarga bichimli ko`ylak yarashadi, nozik xotin qizlarga yoqali, bezaklari ko`p bo`lishi kerak. Baland bo`yli xotin – qizlarga mayday gulli gazlamadan ko`ylak tiktirish mumkin. Sariq va malla sochli qizlarga qizil, to`q qizil va och rangli gazlama yarashadi. Bichish usuli ikki xil bo`ladi.
1 ommaviy bichish, 2 alohida bichish. Ommaviy bichish katta fabrikalarda (50 – 60 qavat qo`yib, maxsus mashinada qirqadi) amalga oshiriladi. Alohida bichish maishiy xizmat ko`rsatish uylarida (alohida kishi uchun bichiladi) amalga oshiriladi.
Gazlamani bichishdan maqsad milliy ko`ylakni yoki uning qismlarini hosil qilishdir. Kiyimni bichishdan oldin andoza tekshirib ko`riladi. Milliy ko`ylakni bichishda chiqindisiz bichish kerak, etak kengligi eniga qarab olinadi (60 – 120 santimetrgacha bo`ladi.
Andozaning nomi
1. Old bo`lagi – 1 dona.
2. Orqa bo`ladi – 1 dona.
3. Old etagi – 1 dona.
4. Orqa etagi – 1 dona.
5. Yeng bo`lagi – 2 dona.
6. Yoqa qismi – 2 dona bo`lishi kerak.