Tana harorati va uning fiziologik o‘zgarishlari

1. 
   Tana harorati va uning fiziologik o‘zgarishlari
   

Odamning tana harorati doimiy bo‘lib (arzimas darajada o‘zgarib turishini hisobga olmaganda), tashqi muhit haroratiga aloqador emas.

Termoregulatsiya (issiqlikni boshqarish) — organizmda tana haroratini doimiy darajada tutib turadigan fiziologik jarayon.

Tashqi muhitning yuqori harorati teridagi termoretseptorlarni ta’sirlantiradi, bunda teridagi kapillar qon tomirlar reflektor ravishda kengayib, nafas tezlashadi. Natijada teri sathidan issiqlik sochilishi, zo‘r berib chiqayotgan terning bug‘lanishi va kamroq darajada nafas yo‘llari shilliq pardasidan issiqlik sochilishi hamda suv bug‘lanishi hisobiga issiqlik ajralishi kuchayadi.

Tashqi muhitning harorati pasayganda teri retseptorlari ta’sirlanib, reflektor ravishda teri kapillarlarini toraytiradi va ter bezlari chiqaruv yoTlarining silliq mushaklari (muskullar) spazmga uchraydi, buning natijasida issiqlik ajratish kamayadi. Mushaklarning jadal ishlashi munosabati bilan issiqlik hosil bo‘lish jarayonlarining kuchayishi, issiqlik ajratishning kuchayishiga olib boradi. Yilning sovuq faslida zo‘r berib ajraladigan issiqlik o‘rnini jadal jismoniy ish bajarish, shuningdek kuchli ovqat yeyish yoki bir yo‘la har ikkalasini qilish yo‘li bilan qoplash mumkin.

Bolalar harorati normada kattalarnikidan birmuncha yuqori bo‘ladi, chunki ularning o‘sishi uchun zarur oksidlanish jarayonlari jadalroq boradi. Ayollarda jinsiy faoliyatning davriyligi munosabati bilan oksidlanish jarayonlarining shiddati oy davomida o‘zgarib turishi mumkin, bu hayz ko‘rish paytida ba’zan harorat ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi.

Haroratning kun davomida bir necha gradusga o‘zgarishi oksidlanish jarayonlarining odam yoshi yoki ovqat yeyishi bilan bevosita bog‘liqdir. Sog‘lom odamlarda harorat kechqurundagiga nisbatan, odatda ertalab bir necha gradusga past bo‘ladi. Harorat qayerdan o‘lchanganiga qarab ko‘rsatkichlar ham har xil bo‘ladi. Chunonchi, og‘iz bo‘shlig‘i, qin, to‘g‘ri ichak shilliq pardasining harorati qo‘ltiq va chov sohalari terisining haroratidan 0,2-0,4° yuqoridir.