Tana harorati va uning fiziologik o‘zgarishlari

Katta odamning qo‘ltiq sohasida o‘lchangan o‘rtacha harorati 36,5— 37°ga teng deb qabul qilinsa, bolalarda u 0,5—1° yuqori (37—37,5°), keksalarda esa pastroq (35,5—36,5°) bo‘ladi.

Biroq haroratning fiziologik o‘zgarishlari nimalarga bog‘liq bo‘lishidan qat'i nazar, normada 1°C dan oshmasligi kerak.

1. 
   Termometr va haroratni o‘lchash tartibi
   

49-rasm. Timpanik termometr turlari.
Tana haroratini o‘lchash uchun hozirgi vaqtda turli modifikatsiyadagi termometrlar tavsiya etilmoqda. Bularga og‘iz, qo‘ltiqosti, rektal, past haroratlarni o‘lchovchi, shishali, kimyoviy, timpanik va elektron termometrlarni misol qilib keltirish mumkin Timpanik termometrlar - elektron asbob shaklida bo‘lib, batareykalar yordamida ishlaydi va quloq nog‘ora paradasining haroratini aniqlash uchun qo‘llaniladi (49-rasm).

Kimyoviy termometrlar - bir marta qo‘llashga mo‘ljallangan bo‘lib, harorat o‘zgarganda o‘z rangini o‘zgartiradigan, issiqlikni sezuvchi kimyoviy moddalar bilan to‘ldirilgan, nuqtalar ko‘rinishidagi ingichka plastik yassi parchalardir (50-rasm).




51-rasm. Elektron termometr.
Elektron termometrlar esa haroratni tez va aniq o‘lchashni ta’minlaydigan, bir marta ishlatib almashtiriladigan uchli zondi bor maxsus termometrlar hisob- lanadi (51-rasm).

Tana haroratini o‘lchashda ko‘pincha Selsiy bo‘yicha darajalangan maksimal tibbiy termometrdan foydalaniladi (52- rasm). Shkalasi 34° dan 42° gacha daraja- larga bo‘lingan. Rezervuar va termometr kapillar naychasining ozroq qismini to‘ldirib turgan simob isiganda hajmi kengayib, kapillardagi simob ustuni sekin ko‘tariladi. Isitish to‘xtagandan so‘ng simob rezervuarga o‘zicha qayta olmaydi. Chunki rezervuar tubiga kavsharlangan va yuqori uchi bilan kapillarga chiqadigan shtift bunga 52-rasm. Simobli tibbiy tennometr.

to‘sqinlik qiladi.Termometr

sovitilgandan so‘ng bir necha marta silkitib, simobni rezervuarga qaytarish mumkin. Sovimagan termometrni silkitilsa kapillardagi simob ustunchasi mayda bo‘lakchalarga parchalanib ketishi mumkin. Buni takror silkitish yo‘li bilan bartaraf etiladi. Termometr saqlanadigan stakan tubiga bir qavat paxta qo‘yiladi va stakanning uchdan bir yoki ikkidan bir qismiga 70% li spirt, Karetnikov eritmasi (11 ml distillangan suvga 12g natriy gidrokarbonat, 15g formalin va 3g karbol kislota qo‘shilgan eritma) yoki boshqa biror dezinfeksiyalovchi eritma quyiladi. Haroratni o‘lchab bo‘lgandan so‘ng termometrni sindirib qo‘ymaslik uchun ehtiyot qilib, pastki uchi bilan stakanga solib qo‘yiladi.