Tana harorati va uning fiziologik o‘zgarishlari

Arterial bosimni aniqlash

Arterial bosim sistola va diastola vaqtida tomirlar devoriga tushadigan qon bosimidir. U sog‘lom odamlarda ham yurak tomirlar sistemasiga baho berish maqsadida o‘lchanadi. Arterial bosim yurakdan otilib chiqadigan qon miqdoriga, qon oqimiga, umumiy periferik tomirlarning nechog‘li qarshilik ko‘rsatishiga, tomirlar devorining elastikligiga bog‘liq. Sistolik (maksimal), diastolik (minimal) arterial bosim va puls arterial bosimi farqlanadi.

Sistolik bosim — arterial sistemada chap qorincha sistolasidan keyin paydo bo‘ladigan, puls to‘lqini maksimal ko‘tarilgan vaqtdagi bosimdir. Diastolik bosim esa yurak diastolasi oxirida puls to‘lqini tushgan vaqtda yuzaga keladi.

Arterial bosimni o‘lchash yurak tomirlar va nafas tizimi kasalliklarida qo‘llaniladigan muhim tashxisiy usul hisoblanadi. Sog‘lom, katta yoshli odamlarda arterial bosim qator sabablarga, ayniqsa yoshga, nerv sistemasi holatiga, sutka soatlari va shunga o‘xshaganlarga ko‘ra o‘zgarib turadi. Sistolik bosim 120 dan 140 mm gacha, diastolik bosim 70-90 gacha simob ustuni atrofida o‘zgarib turadi. Ertalab arterial bosim 5-10 mm simob ustuniga past bo‘ladi.

Arterial bosimni o‘lchash uchun turli moslamalar: simobli sfigmoma- nometr (Riva-Rochchi) va prujinali bosim o‘lchovchi apparatlar ishlatiladi. Hozirgi paytlarda Riva-Rochchi apparatlari kamayib ketganligi uchun ko‘proq prujinali apparatlardan foydalanilmoqda (56-rasm).