Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

P 

 

 

Patent  -  ma’lum  bir  huquq  yoki  imtiyoz  beruvchi  hujjat.  Masalan, 

savdo  yoki  hunarmandchilik  bilan  shug‘ullanish  huquqi.  Amaldagi  soliq 

qonunchiligiga  muvofiq  doimiy  savdo  nuqtalarida  (joylarida)  savdoni 

amalga  oshiruvchi  yuridik  va  jismoniy  shaxslar  savdo  qilish  huquqiga  ega 

bo‘lish  uchun  vaqtinchalik  patentni  sotib  oladilar.  Patentda  uning  berilish 

muddati  (patent  amal  qiladigan  davr),  savdo  amalga  oshiriladigan 

mahsulotlar guruhi va savdo qilish joyi o‘z aksini topgan bo‘lishi lozim. 

 

Parij klubi – dunyoning asosiy (bosh) kreditor-davlatlari guruhi. Agar 

biror-bir  qarzdor  mamlakat  o‘z  to‘lov  balansini  balanslashtirishda 

qiyinchilikka  duch  kelib,  XVF  yordamida  o‘z  iqtisodiyotini  sog‘lomlashtirish 

dasturini  amalga  oshirishga  kirishsa,  Parij  klubi  qarzdor  mamlakatning 

moliyaviy  muammolarini  hal  etishda  o‘z  hissasini  qo‘shadi.  Buning  uchun 

hamkorlikda  o‘sha  mamlakat  bilan  (birgalikda)  bitim  ishlab  chiqiladi.  Unga 

ko‘ra,  uning  tashqi  qarzlarini  qaytarish  muddatlari  uzaytiriladi.  Masalan, 

Rossiya  Parij  klubi  davlatlariga  qarzining  hajmi  40  mlrd.  AQSh  dollariga 

teng bo‘lgan bir paytda, 1996 yil aprelining oxirida Parijda Rossiyaning Parij 

klubi  kreditorlariga  bo‘lgan  qarzini  uzoq  muddatli  restrukturizatsiya  qilish 

to‘g‘risida  bitim  imzolandi.  Unga  muvofiq  ravishda  Rossiya  tomonidan 

qarzning  qaytarilishi  2002  yildan  boshlanishi  va  2020  yilga  kelib  tugashi 

kerak.  Bu  narsa  iqtisodiy  krizisdan  chiqqandan,  iqtisodiyotda  real  o‘sish 

sodir  bo‘lgandan  so‘ng  Rossiyaga  Parij  klubi  kreditorlarining  tashqi 

qarzlarini qaytarishga kirishishga imkon beradi. 

 

Penya 

– 

fuqarolik 

huquqida 

jazo 

choralari 

(jarima)ning 

ko‘rinishlaridan  biri,  qonun  yoki  shartnomaga  muvofiq  to‘lovlar  muddatini 

buzganlik  uchun  undiriladigan  moliyaviy  jazoning  shakli.  Uning  miqdori 

---

 

770 

qonunga  ko‘ra  to‘lovning  har  bir  kechiktirilgan  kuni  uchun  to‘lanishi  lozim 

bo‘lgan  summaga  nisbatan  foizda  belgilanadi.  Korxona  tomonidan 

to‘langan  penya  summasi  noishlab  chiqarish  xarajatlarining  tarkibiga 

kiritiladi. 

Pensiya  –  qarilik,  nogironlik,  xizmat  qilgan  yillari  uchun  va 

boquvchisini  yuqotganda  fuqarolarni  moddiy  jihatdan  ta’minlash  uchun  pul 

summalarining kafolatlangan har oylik to‘lovi. Uning quyidagi turlari bo‘lishi 

mumkin:  qarilik  pensiyasi;  nogironlik  pensiyasi,  xizmat  qilgan  yillari  uchun 

pensiya; boquvchisini yuqotganligi uchun pensiya; sotsial pensiya.