Ta’minot, boshqaruv va h k. ham mavjudligi bilan

 

20-BOB.  DAVLAT BYUDJETI JARAYONI 

   

20.1.  Davlat byudjeti jarayoni: ta’rifi, bosqichlari, 

vazifalari, ishtirokchilari va prinsiplari 

 

Davlat  byudjeti  tizimi  byudjetlarini  shakllantirish,  tuzish, 

ko‘rib chiqish, qabul qilish, tasdiqlash va ijro etish, ularning ijrosini 

nazorat  qilish,  davlat  byudjeti  tizimi  byudjetlarining  ijrosi 

to‘g‘risidagi hisobotlarni tayyorlash va tasdiqlash, shuningdek‚ ular 

o‘rtasidagi  o‘zaro  munosabatlarga  davlat  byudjeti  jarayoni 

deyiladi

97

. 

Uning  mazmuni  mamlakatning  davlat  va  davlat  byudjeti 

tuzilishi,  tegishli  organlar  va  yuridik  shaxslarning  davlat  byudjeti 

huquqlari  talablari  bilan  belgilanadi.  Shuningdek,  davlat  byudjeti 

jarayonining mazmunini belgilashda byudjetni ishlab chiqish, tartibi, 

uning  normativ-huquqiy  va  tashkiliy  asosi,  mamlakat  byudjetini 

tuzishning nazariy va uslubiy masalalari muhim rol o‘ynaydi.  

Davlat  byudjeti  jarayoni,  odatda,  davlat  byudjeti  faoliyatining 

quyidagi to‘rt bosqichini o‘z ichiga oladi: 

•  davlat byudjeti loyihasini tuzish; 

•  byudjetni muhokama qilish va tasdiqlash; 

•  byudjetni ijro etish; 

•  davlat byudjetining ijrosi to‘g‘risidagi hisobotni tayyorlash va 

uni tasdiqlash. 

Davlat  byudjeti  jarayonining  davomiyligi  yuqoridagi  to‘rt 

bosqichning  barchasidan  iborat  bo‘lib,  odatda,  uch  yilga  yaqin 

davom  etadi.  Buning  bir  yilga  yaqini  davlat  byudjeti  loyihasini 

ishlab chiqish, uni muhokama qilish va tasdiqlashga, bir kalendar 

yili  (1  yanvardan  31  dekabrgacha)  byudjetni  ijro  etishga  (davlat 

byudjeti  davri)  va  besh  oyi  yaqini  davlat  byudjetining  ijrosi 

to‘g‘risidagi  hisobotni  tayyorlashga  va  uni  tasdiqlashga  to‘g‘ri 

keladi.  

Davlat  byudjeti  jarayonining  oldiga  quyidagi  muhim  vazifalar 

qo‘yiladi: 

•  alohida  soliqlar  va  boshqa  to‘lovlar  bo‘yicha,  shuningdek, 

ijtimoiy-iqtisodiy 

rivojlanishning 

bashoratlari 

va 

maqsadli 

                                                 

97

 “O‘zbekiston Respublikasining Byudjet kodeksi”, 3 modda: T.: “Adolat”, 2014 y. -  9-b. 

453 

•  davlat  byudjeti  tashkilotlari  va  davlat  byudjeti  mablag‘lari 

oluvchilarning tovarlarni (ishlarni, xizmatlarni) yetkazib beruvchilar 

bilan tuzilgan shartnomalarini ro‘yxatdan o‘tkazadi; 

•  davlat  byudjeti  tizimi  byudjetlarida  mablag‘lar  nazarda 

tutilgan  yuridik  yoki  jismoniy  shaxslar  nomidan  va  ularning 

topshirig‘iga ko‘ra to‘lovlarni amalga oshiradi; 

•  davlat  byudjeti  tizimi  byudjetlari  ijrosining  davlat  byudjeti 

hisobini yuritadi va davlat byudjeti hisobotini qabul qiladi; 

•  davlat  qarzi  bo‘yicha  xizmat  ko‘rsatadi,  O‘zbekiston 

Respublikasining davlat kafolatlarini bajaradi; 

•  O‘zbekiston  Respublikasiga  kelayotgan  insonparvarlik 

yordami hamda texnik ko‘maklashish mablag‘lari hisobini yuritadi; 

•  davlat 

byudjeti 

tizimi 

byudjetlari 

daromadlari 

va 

xarajatlarining  balansliligiga  ta’sir  ko‘rsatuvchi  normativ-huquqiy 

hujjatlarni moliyaviy hamda iqtisodiy ekspertizadan o‘tkazadi; 

•  o‘z  vakolatiga  kiradigan  masalalarga  doir  normativ-huquqiy 

hujjatlar qabul qiladi. 

•  O‘zbekiston  Respublikasi  Moliya  vazirligi  qonun  hujjatlariga 

muvofiq davlat byudjeti sohasida boshqa vakolatlarni ham amalga 

oshirishi mumkin.