Таъмал тошини қўйганлардан бири деб

.

29

 

Oybek  ana  shunday  buyuk  tarixiy  shaxs  o`brazini  yaratishni 

o`ziga maqsad qilib oldi va bunga shak-shubhasiz erishdi. 

                                                 

29

 Matyoqub Qo`shjonov. ―Ko`ngilda qolib ketgan gaplar‖. Toshkent. ―Ma`naviyat‖ 2006-yil. 

---

 

59 

1941-yilda  nishonlanishi  mo`ljallangan  Navoiyning  500  yillik 

yubleyi urush tufayli yetti yilga kechiktirildi. 

1948-yilda,  nishonlanishi  mo`ljallangan  bu  qullug`  sana  o`zbek 

xalqining 

milliy 

bayrami 

sifatida 

tarixda 

birinchi 

marta 

nishonlanganida  yubleyning  katta,  zalvorli  yuki  Oybekning 

zimmasiga  tushdi.  U  ulug`  salafiga  bo`lgan  hurmat  va  muhabbatini 

yana bir karra go`zal shakilda ifoda qildi. 

50-yillarning  o‘rtalariga  kelib,mustabit  stalinning  vofotidan  keyin 

Sovet  jamiyatida  yangi  hayot  shabadalari  esa  boshladi.  Bu  hali 

istiqlol  shabadasi  emas,  balki  komunistlar  bunyod  etgan  jamiyatda 

turib  ham  erkin  yashash,  erkin  ijod  etish  mumkin  degan  umidning, 

orzuning  muattar  shabadalari  edi.  Shu  shabadadan  hushnud  bo`lgan 

Oybek yana XV asrga qanot qoqib uchdi. Yana tarixiy asarlar titishga 

kirishdi.  U  o`zidagi  ana  shu  zavqbahsh  va  latif  holatni  bir  ruboisida 

tasvirlab, shunday yozadi: 

 

Tarix so`qmoqlari izimdan cho`tir. 

 

Har bir xok shivirlar; ―Bir lahza o`tir!‖  

 

―Qushlar tili‖ piri-yurakda tilak  

 

Izlayman marvarit-qo`limda elak. 

 

Oybekning  60-yillarda,  qo`lda  elak  bilan,  tarix  so`qmoqlari 

bo`ylab  qilgan  ―kezindi‖larining  samarasi  sifatida  ―Bola  Alisher‖ 

qissasi  hamda  ―Guli  va  Navoiy‖  dostoni  maydonga  keldi.  30-40-

yillarda  yozilgan  maqolalardan  tarkib  topgan  ―Navoiy  Gulshani‖  va 

―Alisher  Navoiy‖  (rus  tilida  A.I.Dech  bilan  hamkorlikda)  kitoblari 

chop etildi.  

---

 

60 

 

Agar 1968-yilda o`limning sovuq qo`llari Oybekni o`z bag`riga 

tortmaganida, u Amir Temur va Bobur haqidagi ikki dostonni tugatib, 

yurak  qatlarida  yotgan  azaliy  orzusi  ―Amir  Temur‖  romanini 

yozishga kirishgan bo`lar edi. 

 

Afsuski,  ulug`  ijodkorga  ajratilgan  umir  bu  hayirli  niyatlarni 

ro`yobga chiqishiga  imkon bermadi. 

 

Har bir yozuvchi qalbidagi armon bu. 

 

Xullas,  Navoiy  bugun  o`zbek  xalqi  uchun  milliy  iftihor 

manbayiga, adabiy, madaniy va ma`rifiy kamolot timsoliga aylangan, 

xalqimiz ulug` bobokalonining bebaho merosiga oshno bo`lib, uning 

nomini  sevib  e`zozlar  ekan,  bunda  ijodkor,  navoiyshunoslarimiz 

orasida birinchi navbatda mavlono Oybekning xizmatlari beqiyosdir.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

61