Тамакили ва тамакисиз снюс таркибидаги никотин миқдорини тадқИҚ Қилиш азимова Наргиза Равшановна

1-жадвал
«Oden's» маркали чекилмайдиган тамаки маҳсулотининг (тамакили снюс) таркиби

№	Аниқланган компонент номи	RT	%
1	Acetonitrile	1.575	84.24
2	Propylene Glycol	2.733	1.42
3	D-Carvone	8.764	7.75
4	Pyridine, 3-(1-methyl-2-pyrrolidinyl)-, (S)-	10.010	5.75
Σ				99.16

«Oden's» маркали снюс учун ўтказилган хромато-масс-спектрометрия анализи натижалари 1-жадвалда кўрсатилган. Анализ натижасида 4 та асосий компонент, ацетонитрил 84,24%, D-карвон 7,75%, никотин 5,75% аниқланди.

2-жадвал
Whitе fox» маркали чекилмайдиган никотин маҳсулотининг (тамакисиз снюс) таркиби

№	Аниқланган компонент номи	RT	%
1	Propylene Glycol	2.741	8.26
2	D-Carvone	8.749	16.42
3	alpha.-d-Erythro-hex-2-enopyranoside, ethyl 2	9.217	6.21
4	Pyridine, 3-(1-methyl-2-pyrrolidinyl)-, (S)-	10.010	57.44
5	9-Octadecenamide, N,N-dimethyl-	12.569	4.18
6	Benzyl alcohol	6.229	4.25
7	1,4-Benzenedicarboxylic acid, bis(2-ethylhexy	18.549	3.24
Σ				100

«Whitе fox» маркали тамакисиз снюс таркиби сифат ва миқдорий текширув натижаси 2-жадвалда келтирилган. Хромато-масс-сректрометрия кўрсаткичларига кўра бу маркали снюсда 7 та модда аниқланган. Асосий моддалар никотин 57,44 %, D-карвон 16,42 %, пропиленгликоль 8,26 % ни ташкил этди.

Хулоса: Хулоса: «Whitе fox» маркали тамакисиз снюс ва «Oden's» маркали тамакили снюс хромато-масс-скектрометрия текшируви асосида ўрганилди ва натижада иккала турдаги снюс таркибида D-карвон мавжуд эканлиги аниқланди. Бу модда араматизатор сифатида кенг қўлланилади.
Снюснинг таркиби майдаланган тамаки ёки никотин шимдирилган қипиқлардан ташкил топган. «Whitе fox» маркали тамакисиз снюс таркибидаги никотиннинг миқдори (57,44 %) майдаланган тамакили снюс таркибидаги никотиннинг миқдоридан (5,75 %) 10 баравардан юқори ҳисобланади. Бу ҳолатдан келиб чиқиб кўп давлатларда снюс истеъмол қилиш тақиқланган ва тегишли жарима санкциялари билан назорат қилинади.
Сигаретларни чайнаш билан алмаштириш никотинга қарамликни енгишга ёрдам беради деган чекувчилар орасида кенг тарқалган нотўғри тушунча мавжуд. Сигарет бир неча дақиқада чекилади, унда никотин кам бўлиши билан бирга, унинг мавжуд қисмидан кўп миқдори тутун шаклида қисми ҳавода эрийди. Снюсдаги қарамлик унинг таркибидаги никотин миқдорининг кўплиги ва ундан фойдаланиш муддати узоқроқ бўлганлиги сабабли кучаяди. Снюс оғиз бўшлиғида 30 дақиқадан бир соатгача сақланади ва шу вақт ичида организм барча никотинни тўлиқ ўзлаштиради.
Ўзбекистон Республикаси Солиқ кодексининг 289¹ моддасида тамаки маҳсулотларига нисбатан қўлланиладиган солиқ ставкалари миқдорлари белгиланган. Жадвалнинг 7 банди билан никотинли тамакисиз снюсга
125 000 сўм/кг, 8 банди билан таркибида никотин мавжуд бўлган суюқликга (картриджларда, резервуарларда ва электрон сигаретларда фойдаланиш учун бошқа контейнерларда)** 550 сўм/мл миқдорида солиқ ставкаси белгиланган. Аммо, 8 бандда ** ҳавола бўлиб, унга кўра таркибида никотин мавжуд бўлган суюқликни (никотинни) уни истеъмол қилиш тизимларида (электрон ва бошқалар) олиб киришда солиқ мазкур суюқлик таркибидаги никотин миқдоридан келиб чиққан ҳолда тўланиши қайд этилган.
Тадқиқот натижасида миқдори хеч бир норматив хужжатлар бўйича меъёрланмаганлиги сабабли, тамаки таркибидаги никотинга нисбатан бир неча марта кўпайтириш ҳолатлари борлиги аниқланди. Бунга кўра ҳамда никотинли тамакисиз снюс таркибидаги никотин миқдорини кескин оширилишини олдини олиш мақсадида Солиқ кодексининг 289¹ моддасида Жадвалнинг 7 банди билан никотинли тамакисиз снюсга қўйилган солиқ ставкасини қайта кўриб чиқиб, унга ҳам ** ҳавола белигилаш мақсадга мувофиқ бўлади. Бу ҳолатда таркибида никотин мавжуд бўлган тамакисиз снюсни импорт қилишда солиқ мазкур снюс таркибидаги никотин миқдоридан келиб чиққан ҳолда тўланиши амалиёти пайдо бўлади.
Шунингдек, тадқиқот натижасидан келиб чиқиб, снюс учун амалда бўлган норматив хужжатларга никотин миқдорини белгиловчи норма киритиш ҳамда унинг тақиқни кўрсатувчи чегаравий миқдорини белгилаш орқали аҳоли саломатлигини сақлаш муҳим аҳамият касб этади.

Фойдаланилган адабиётлар

1. 
   Hubert Klus, Michael Kunze, Steffen Konig, Ernst Poscehl Smokeless Tobacco- An Overview // Beitrage. 2009. №5.
   
2. 
   Дон Т.А. Перспективы использования вкусоароматических добавок при изготовлении некурительного изделия снюс.// Новые технологии. 2015. № 3. C. 14.