Ta’limiy maqsad

Yangi mavzu bayoni:
VIII asrda yurtimizga yana bir bosqinchilar bostirib keladi, 
bular arablar edi. Qutayba ibn Muslim degan yo`lboshchilari 
bilan arablar 705- 715- yillarda yurtimizni o`ziga bo`ysundiradi. Arablar 
yurtimizni Movarounnahr ya`ni ”Daryoning narigi tomoni ” deb ataydilar. 
Arablar Movarounnahr aholisini ko`plab qiyinchiliklarga duchor qiladilar: 
aholidan turli soliqlar oladilar, masjidlarida namoz o`qishga majbur etadilar, 
ibodatxonalarni vayronaga aylantiradilar. Hokimiyat arablar qo`lida 
edi, barcha boylik va yerlarni egallab oladilar. Jabr –zulmga 
chidamagan xalq qo`zg`olon ko`taradi. Shunday qo`z`g`olonlardan 
biri VIII asrning 70-80 yillarida bo`lib 14 yil davom etadi. Bu 
qo`zg`olonga Hoshim ibn Hakim ismli xalq orasida Muqanna deb 
tanilgan kishi boshchilik qiladi. Tarixga bu qo`zg`olon ”Oq kiyimlilar 
qo`zg`oloni” nomi bilan kirgan. Qo`zg`olon mag`lubiyatga uchrasada u arablarni 
yerlik aholi bilan yumshoqroq muomalada bo`lishga majbur etadi.

. 
Muqannaning asl ismi Hoshim ibn Hakim edi. U doim yuzini niqob bilan 
bekitib yurgan. Qo‘zg‘olonchilar arablardan ajralib turish uchun oq kiyim kiyib 
olganlar. Shuning uchun bu qo‘zg‘olon tarixda «Oq kiyimlilar qo‘zg‘oloni» deb 
ham ataladi. 
783-yilgacha davom etgan bu qo‘zg‘olon arab bosqinchilarini tahlikaga solib 
qo‘ygan. Ular qo‘zg‘olonni bostirish uehun barcha choralarni ko‘rdilar. Shunga 
qaramay qo’zg’olonchilar juda qattiq qarshilik ko‘rsatganlar. Biroq kuchlar teng 
emas edi. 
Bu esa arablarga qo’zg’olonchilarni birin-ketin mag’lubiyatga uchratish imkonini 
bergan. Nihoyat, arablar Qashqadaryo vohasiga bostirib kirganlar. Bu yerda 

---

qo’zg’olonchilarning asosiy tayanchi bo’lgan Som qal’asini qamal qilganlar va uni 
egallaganlar. 
Shu tariqa Muqanna qo‘zg‘oloni mag‘lubiy atga uchragan. Chorasiz qolgan 
Muqanna o‘zini yonib turgan tandirdagi olovga otib qahramonlarcha halok 
bo‘lgan. Arab bosqinchilari yaxshi harbiy ta’lim olgan doimiy lashkarga ega 
bo‘lganligi uchun g‘alaba qozonganlar. 
Lashkar davlat tomonidan barcha zarur narsalar bilan o‘z vaqtida ta’ minlab 
turilgan. Muqanna lashkari davlat lashkari emas edi. Binobarin, lashkar maxsus 
harbiy ta’lim ko‘rmagan edi. 
Muqanna qo‘zg‘oloni yengilgan bo‘lsa-da, u arablar bosqinchiligining 
ildizlariga bolta urgan.