|
TA’LIMDA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI QO‘LLASH METODIKASI
Annotatsiya.
Kalit so‘zlar:
“Ta’lim jarayonini, oliy ta’limning o‘quv reja va dasturlarini yangi
pedagogik texnologiyalar va o‘qitish usullarini keng joriy etish,
magistratura ilmiy-ta’lim jarayonini sifat jihatidan yangilash va zamonaviy
tashkiliy shakllarni joriy etish asosida yanada takomillashtirish”1
«Ta’limni individuallashtirish» yoki «o‘qitishning differensiatsiyasi» tushunchasidan foydalanganda shuni yodda tutish kerakki, uni amaliy qo‘llashda biz mutlaq emas, balki nisbiy individuallashtirish haqida gapirmaymiz. Oliy ta’limda, amalda, individuallashtirish har doim quyidagi sabablarga ko‘ra nisbiy bo‘ladi:
1) har bir talabaning individual xususiyatlari hisobga olinmaydi, lekin taxminan o‘xshash xususiyatlarga ega bo‘lgan talabalar guruhi;
2) faqat ma’lum xususiyatlar yoki ularning komplekslari va o‘rganish nuqtai nazaridan muhim bo‘lgan narsalar (masalan, umumiy aqliy qobiliyatlar) hisobga olinadi; shu bilan birga, individuallashtirishning ma’lum bir shaklida hisobga olinmaydigan yoki zarur bo‘lmaydigan bir qator xususiyatlar paydo bo‘lishi mumkin (masalan, fe’l-atvor va temperamentning turli xususiyatlari);
3) ba’zida ma’lum xususiyatlar yoki sharoitlarning hisoblagichi mavjud, faqat agar bu ma’lum bir talaba uchun muhim bo‘lsa (masalan, har qanday sohadagi iste’dod, sog‘liqning buzilishi);
4) individuallashtirish butun ta’lim faoliyatida amalga oshirilmaydi, lekin vaqti-vaqti bilan yoki biron bir tarbiyaviy ishda amalga oshiriladi va individual bo‘lmagan ish bilan birlashtiriladi.
Asosiy qonunlar va formulalarni ko‘rsatish, bu qonunlarning ta’riflarini keltirish, formulalarni yozishda qo‘llanilgan har bir harfli belgiga izoh berish. Agar masala echishda biror formulaning xususiy holidan foydalanish talab qilinsa, u holda bu formulani keltirib chiqarish lozim.
Masalaning mazmunini tushuntirib beruvchi chizmani chizish (zarur hollarda); rasmni chizmachilik asboblaridan foydalanib, aniq chizish lozim.
Masalani echishda qisqa va lo‘nda tushunchalar berib borish.
Masalani umumiy ko‘rinishda echish, ya’ni izlanayotgan kattalikni masala shartida berilgan, hamda jadvaldan olingan harfli belgilar orqali ifodalash.
Masala echish malakasi uzoq va tizimli mashqlar natijasida egallanadi. Masala echishni o‘rganish uchun darsliklarning navbatdagi bo‘limini o‘rganib bo‘lgach, masala echish namunalarini diqqat bilan o‘rganish, “Mustaqil echish uchun masalalar” bo‘limidagi masalalarni echish, shuningdek fizikadan masalalar to‘plamlaridan bir qator masalalarni echish kerak bo‘ladi. Talabalarning asosiy qiyinchiliklarini va atom fizikasining eng qiyin savollarini aniqlash uchun talabalar o‘rtasida so‘rovnomalar va o‘qituvchilar bilan suhbatlar o‘tkazildi. Anketalar va intervyu tahlili shuni ko‘rsatdi: oliy ta’limda taxsil olayotganlarni ushbu bo‘limga fizika o‘rganishda katta qiyinchiliklarga duch kelishi ta’kidlandi. Bu borada yaxshi shakllangan bilimlarga ega bo‘lgan talabalar reproduktiv harakat qilishni afzal ko‘rishadi, ya’ni talabalar tushuntirishlar, dalillar, asoslash, taqqoslash va mulohazalarni ko‘paytirishadi, ma’ruzalar va o‘quv qo‘llanmalarida o‘qituvchilarning fikriga ko‘ra, talabalar deyarli atom fizikani o‘qituvchining aniq ko‘rsatmalarisiz mustaqil ravishda mexanik vazifalar asosida mutlaqo tasavvur eta olmaydi.
Psixologik va ma’rifiy adabiyotlarni tahlil qilish asosida simulyasiya va modellashtirish dasturini talabalarning informatsion qiziqishini rivojlanishiga ta’sir qilish imkoniyatlarini o‘rganildi. Kredit-modul tizimi talaba oldiga maqsad qo‘yishga imkon beradi.
Mustaqil echish uchun masalalar nazorat ishida echish uchun ko‘zda tutilgan masalalarning elementlarini o‘z ichiga olgan holda tanlanishi ta’lim jarayonida zarurdir. SHuning uchun ham bu masalalarni echish talabani nazorat ishini bajarishga tayyorlaydi. Talabalar atom fizikasi kursida amaliy mashg‘ulotlar uchun murakkab bosqichni o‘taydilar. Atom fizikasi kursi klassik mexanika va kvant mexanikasi orasida kщprik vazifasini bajaruvchi bo‘lim hisoblanib talabalardan oliy fizika kaursi va oliy matematika kursini puxta o‘zlashtirish bilan birga ximiyaviy bilim ham talab etadi.
Tasniflangan o‘quv faoliyatini tashkil etishning asosiy vazifasi - bu shaxslarni kashf etish, uning rivojlanishiga yordam berish, qat’iyatlilik, tanlash qobiliyati, moddiylik ta’sirida chidamlilik. Differensial o‘rganish har bir talabaning individual ravishda aniqlanishi va maksimal rivojlanishiga olib keladi. Farqli ta’lim sharoitida talabalar shaxsiyatining rivojlanishi talabaning shaxsiga yo‘naltirilgan bo‘lib, talabalarni oliy ta’lim standartlari bilan bog‘liq ravishda shaxsiyat xususiyatlarining tabaqalashtirilgan xulq-atvoriga asoslanib, o‘quvchilarga erkin tanlash imkoniyatini berish vazifasini qo‘yadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
