Talim vazirligi

Gibraltar bo’g’ozi - Pireney yarim orolining janubiy chekkasi bilan Afrikaning shimoliy-g;arbiy uchi o’rtasidagi bo’g’oz.Atlantika okeanini O’rta dendiz bilan birlashtirib turadi. Uzunligi-65 km, eni 14 – 44 km, chuqurligi 1181 m gacha teng. Shimolda Gibraltar qoyasi, janubda yunon afsonalariga ko’ra Jabal - Muso tog’i bor.Gibraltar bo’g’ozi qulay geografik o’rin egallagani uchun iqtisodiy va strategik jixatdan muxim axamiyatga ega. Gibraltar bo’g’oziga kiraverishda Buyuk Britaniya mulki Gibraltar joylashgan.

Gidrosfera – Yer kurrasidagi barcha suv- okean va dengizlar, daryo, ko’llar va botqoqliklar, doimiy qorliklar va muzliklar, tuproqdagi namlik hamda yer osti suvi majmuidir. Gidrosferaning umumiy hajmi 1491049 ming km kubga teng. Gidrosferaning kimyoviy tarkibi dengiz suvining o’rtacha tarkibiga juda yaqin, undagi eng muxim kimyoviy elementlar: kislarod, vodarod, xlor va natriy va boshqa elementlardan iborat. Gidrosfera suvlari uzliksiz va tez harakat qilib, tabiatda aylanib turadi va atmosfera, litosfera, biosfer bilab chambarchas bog’lanishda bo’ladi.

Globus – Yer sharining modeli, uning kichik masshtabdagi sharsimon nusxasi.Globusda yerning geometrik konturlari va maydonlar nisbatini saqlagan xolda butun yer yuzasidagi geografik ob’ektlar qiyofasi muayyan nisbatda juda kichraytirilgan holda tasvirlanadi. Globuslarda maydon va shakil xatoliklari bo’lmaydi. Globuslar foydalanish maqsadlariga ko’ra bir-biridan farq qiladi: Ular o’quv globuslari, ilmiy ishlarga mo’ljallangan globuslar, transport qatnovi uchun amaliy maqsaadlarda foydalaniladigan globuslar. Xaritagrafik mazmuniga ko’ra ham Globuslar har xil bo’lishi mumkin. Eng keng tarqalgan tabiiy geografik globuslardir.Dastlabki iptidoiy globuslarni miloddan avvalgi 2-asrda Yunonistonlik Krates yasagan va O’rta asr globuslaridan ancha farq qilgan. Sharqda dastlabki ilmiy Globuslarni Xorazmdan Abu Rayhon Beruniy 1016-yilda yasagan, u faqat Shimoliy yarim shardan iborat eng birinchi re’lifli Globus bo’lib axoli yashaydigan joylar aniq ko’rsatilgan. 1492-yilda Nyurenburgda nemis geografi va sayyoxi Martin Bexayem diometri 0,54 metrli Globusni yasagan.

Gobi – Markaziy Osiyodagi cho’l, chala cho’l landshaftli joylarning umumiy nomi. Gobining yer yuzasi tekis, o’simligi siyrak, tuprog’i ko’pincha toshli, sho’rlangan bo’ladi, oqar suvlar bo’maydi, Gurunt suvlaridan chorvachilikda foydalaniladi. Markaziy Osiyodagi katta cho’l Mongolya bilan Xitoy hududida. Uzunligi 2000 km chamasi, maydon qariyib 2 mln km kv ga teng. Ko’p qismining bolandligi 900-1200 m. Gobida asosan gilli, toshloq, qumli, sho’rxok joylar ko’p. Taqirlar uchraydi. Iqlimi keskin kontinental. Mongoliya hudida Katta Gobi qo’riqxonasi bor.

Gorizont – Aloqa Yer suniy yo’ldoshlari nomi, kechasiyu-kundizi uzoq telegraf-telefon radio aloqalarini va “Orbita”, “Moskva” sistemalari stansiyalari bo’yicha televideniya dasturlarini uzatish maqsadida uchraydi. Gorizontallar turli litologik tarkibli, ba’zan ma’lum hayvon qoldiqlarini o’zida saqlagan tog’ jinslari ko’mpleksidan tashkil topadi.
Gorizantallar - izogipslar – geografik xaritada dengiz satxidan nisbatan bir xil balandlikda bo’lgan nuqtalarni birlashtiradigan chiziqlar. Gorizontallar yer yuzasining re’lifi to’g’risida tasavvur beradi.

Grenlandiya - Shimoliy Muz okeani va Atlantika okeani oralig’idagi orol, Shimoliy Amerikaning shimoliy-sharqida. Grenlandiya – dunyodagi eng katta orol. Maydoni- 2176 ming kv km ga teng. Daniyaga qarashli Grenlandiya asosan Kanada kalqonida joylashgan bo’lib, gneys, kvarsit, marmar va granitdan tuzilgan. Grenlandiyada muz qoplamining o’rtacha qalinligi 2300 m, eng qalin joyi esa 3400 m ga teng. Grenlandiya orolini dastlab islandiyalik dengizchi Gunbern 875- yilda topgan. 982 – yilda esa islandiyalik Eyrik Rauda tashkil etgan va uni Grenlandiya (“Yashil o’lka “) deb atagan. Grenlandiya oroli 1262–yilda 18-asr boshigacha Norvegiyaga qarashli bo’lgan, 1721-1953 yillarda esa Daniya mustamlakasi. 1953-yilda Grenlandiya Daniya hududining bir qismi deb e’lon qilingan. 1979-yil may oyidan boshlab o’zini-o’zi boshqarish huquqiga ega bo’ldi.

Grinvich – Buyuk Britaniyadagi shaxar, Katta London konurbazitsiyada. Tenza daryosining o’ng soxilida joylashgan. Shaxar astronomiy rasdxonasi bo’lganligi bilan mashxur. Grinvichda butun dunyoda vaqt va uzunlik xisobiga asos qilib olingan grinvich meridiani o’tadi. Milliy dengizchilik muzeyi bor.

Gudzon- Xadson Genri –ingliz dengizchisi.Atlantika okeanidan Tinch okeaniga o’yuvchi shimoliy dengiz yo’lini topish maqsadida 1607-1611–yillarda Arktika dengizlarida suzgan. 1609yilda Bering dengizi orqali Shimoliy Amerika qirg’oqlarigacha suzgan va materik soxilini tadqiq qilgan, Gudzon daryosini kashf qilgan. Keyinchalik uning nomiga qo’yilgan bo’g’oz va katta qo’ltiqlar kashf qilindi.