Таълим вазирлиги вилояти мактабгача таълим бошқармаси

3-илова.

Қум ўйинлари - болаларни ривожлантириш усулларидан бири (Қум терапияси)

Болаларнинг ўзаро мулоқотлари қум майдончаларида содир бўлади. Анъанавий машғулотларни қум майдончаларида олиб борилиши кўпроқ таълимий-тарбиявий натижа беради. Қум билан ўйналадиган ўйинлар бошқа ўйинларга нисбатан маълум бир мақсадга йўналтирилган ва барқарор бўлади. Айнаншунингучункоррекционривожлантирувчиватаълимийўйинларсифатидафойдаланилади.
Биринчидан, сезиларлидаражадаболанингқизиқишлариортибборади, тажрибаўтказишгавамустақилбўлишгақизиқишлариортади.
Иккинчидан, қуммайдончаларидақўлорқалитактил (бармоқларбиланпайпаслашорқали) сезиштуйғулари “Қўлинтеллекти” сифатидаривожланади.
Учинчидан, қумўйинлариорқалибарчабилишжараёнлари (диққат, тафаккур, ҳотира) жадалривожланади. Қуморқалишаклларҳосилқилишниқуриш-ясашнингбошланғичэлементидебҳисоблашмумкин.
Тўртинчидан, предметлиўйинларшаклитакомиллаштирилади. Бусюжетлироллиўйинларвакоммуникативкўникмаларниривожлантиради.
Бешинчидан, қумвасувкабипсихопрофилактикуслубҳисобланади. Буалоҳидаэътиборгамуҳтожболанингэмоционалҳолатива негатив энергиясинимуқобиллаштиришдаактуалҳисобланади. “Қумли терапия” Швейцар психологи, файласуфи К.Г. Юнг томониданилк бора таклифэтилган. Болаларнингқумўйинлариникузатишорқалиқумболаларруҳиятигаижобийтаъсиркўрсатишинианиқлашмумкин. Қумниқўлданқўлгаузатиш, идишданқолипларгасолиш, кавлаш, турлишаҳарчаларясашмумкин. Ёздабундайўйинларниҳовлидаташкиллаштиришмумкин. Кузқишойларидагуруҳлардақумвасувбурчакларниташкиллаштиришмақсадгамувофиқ.
Қумбиланўйналадиганбарчаўйинларнишартлиравишдаучтайўналишгаажратишимизмумкин:

• 
  таълимий (таълимберишжараёниниосонлаштиради);
  
• 
  билишфаолияти (уларнингёрдамидабизнинголамимизнингкўпқирралилигиангланади);
  
• 
  лойиҳалаштириш (улар орқалипсихологикташхис, коррекциялашваболаниривожлантиришишлариамалгаоширилади).
  

Адаптация давридабизтаълимийўйинларданфойдаланмиз, қайсики, ҳисқилиш, тактилвамоториканиривожлантирувчиўйинларданфойдаланамиз. Букабиоддийўйинларболанингҳиссийҳолатигаижобийтаъсиркўрсатади. Буўзнавбатида, боланингташкилотдагиилккунларидамуҳимаҳамияткасбэтади. Ушбу ўйинларнингмуҳимлигишунданиборатки, боладаҳиссий- тактилвамайдамоториканиривожлантиришбиланбирқаторда, ўзҳистуйғулариниифодалайолади, ихтиёрсиздиққатвахотираниривожлантиради.
Ташаббускорлик, мустақилликўйиндамуаммоларниечиминитопишкаби бола шахсинингривожлантирувчисифатларнишакллантиради.
Қумлиўйинларорқалиболадаўзигаишончваўзлигинианглашҳиссикучаяди. Шунингдекқуйидагижараёнлар юз беради:
Коммуникативмалакалари (муомаламаданияти) ривожланади.
Бунда қумдонболаларбиланмулоқотқилишучунқулайвоситавазифасиниўтайди.
Нутқиҳалитўлиқривожланмаганҳамдакаттталаргаҳиссиётларинибаёнэтолмаган бола учункатталарбиланишончлимуносабатшаклланишигаимконяратилади.
Бола учунтарбиячининг роли тушунарли, аҳамиятливаишончлитусолади. Бола томонидантеварак-атрофнингангланишиҳамосонлашади.
Педагоглардаболанинг ички дунёсинианглашимкониятиошади.
Қумбиланўйнашжараёниданафақатболанинг, балки тарбиячинингҳам психик зўриқишикамаяди, боланингпсихо-физикмослашувдавриҳамқисқаради.
Қумдондаўйнашжараёнида бола катталарватенгдошларибиланўзаромуносабатгакиришиб, ихтиёрсизравишдахулқ-атворқоидаларивамуомаламаданиятиниўрганади.
Катталарёрдамидаўйинчоқлишаклларни “жонлантириш” орқали болаўзиниқийнаётганвазиятниифодалайоладиваўзнавбатидаижобийхулқ-атворқоидалариниэгаллайбошлайди.
Тарбиячиболанингтеварак-атрофҳақидагитасаввуривадунёқарашинингшаклланишиучунйўлбошчивазифасиниўтайди. Энгасосийси, бола ҳаётийвазиятларнингўйинжараёнидаижобийтусолишива “эртакнингяхшиликбилантугаши” бўйичатажрибагаэгабўлади.