Таълим вазирлиги

Кредитлаш жараёни ва рискли ҳолатларни аниқлаш чизмаси. 
Банк амалиётида кредит бериш барча операциялар таркибида енг 
салмоқли ўринни егаллайди. Шу боис кредит рискини минималлаштириш 
бўйича чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ўта долзарб масала бўлиб 
қолаверади. Бу тадбирлар қаторига қуйидагилар киради. 
Кредит рискини камайтириш усуллари
19
 
№ Рискни камайти-риш 
чоралари 
Изоҳ 
1. 
Мижознинг кредитга 
лаёқатлилигини 
баҳолаш 

Бу усул мижознинг рейтингини аниқлашни кўзда тутади. 
Қарздорни баҳолаш мезонлари ҳар бир банк учун қаттиқ 
индивидуаллашган бўлиб, унинг амалиётдаги мавқейидан 
келиб чиқиши ва вақти-вақти билан қайта кўриб чиқилиши 
лозим. 
2. 
Битта қарз олувчига 
бериладиган 
кредитнинг суммасини 
камайтириш 

Бу усул мижознинг кредитга лаёқатлилигига тўлиқ амин 
бўлмаган ҳолларда қўлланилади. 
19
Y.Abdullayev, T.Qoraliyevavboshqalar. “Bank ishi”. O‘quv qo‘llanma. T: Iqtisod moliya. 2010. 
1
 
Кредит олиш аризаси 
2
 
Мижознинг кредитга лаёқатлилиги ва 
унинг самарадорлигини баҳолаш 
3
 
Кредит, гаров, кафолат 
шартномаларини тузиш, кредитни 
суғурталаш 
4
 
Кредит бериш 
5
 
Кредитдан фойдаланиш 
мониторингини ташкил қилиш 
6
 
Кредит ва у бўйича фоизлар 
ўз вақтида тўланади 
7
 
Кредит ва у бўйича 
фоизларни тўлашда 
қийинчиликлар юзага келади 
Рисксиз ёки кам рискли ҳолат 
Рискли ҳолат 

---

123 
3. 
Кредитларни 
суғурталаш 

Кредитни суғурталаш унинг қайтмаслик рискини тўлиқ 
суғурталаш билан шуғулланувчи ташкилот зиммасига 
юкланишини назарда тутади.
4. 
Етарли таъминотни 
талаб қилиш 

Бу усул банкдан берилган сумманинг қайтишини ва фоиз 
олинишини кафолатлайди. 
5. 
Дисконтли ссудалар 
бериш 

Бу ссудалар унчалик катта бўлмаган даражада кредит 
рискини пасайтиришга ёрдам беради. Бундай усулларда 
кредит 
бериш 
кредитга 
минимум 
тўлов 
олишни 
таъминлайди. 
Кредит рискларининг банклар учун долзарб муаммолиги шундаки, 
кредит риски мавжуд бўлган ҳолда кредитор (банк) да қарз олувчи 
томонидан кредит шартнома шартларини, унинг ўз мажбурииятларини 
белгиланган вақтда бажара олиш имкониятига ишончсизлик ҳосил бўлади. 
Маълумки, банк амалиётида асосий фойда берилган кредитлар бўйича 
олинадиган фоизлардам ташкил топади. Қарз олувчи томонидан олинган 
кредитлар бўйича фоиз ставкасининг ёки кредитнинг асосий суммасининг ўз 
вақтида тўланмаслиги ёки умуман тўланмаслиги банк фойдасининг 
камайиши оқибатида банкнинг келажакдаги маблағлари салмоғининг тушиб 
кетишига олиб келади.