Таълим вазирлиги тошкент молия институти «ИҚтисодиёт» кафедраси

Reeksport - tovarlarni xorijiy sotuvchidan sotib olish, ularni xaridor mamlakati hududiga olib kirish, tovarlarni asl shaklida chet ellik xaridorga qayta sotish.
Qarama-qarshi savdo-sotiq (kontragent bitimlar) - bu eksport bilan bog'liq bo'lgan tashkilot, eksport-import operatsiyasi bo'lib, unda eksportchi o'z tovarlari qiymatini to'lashda xaridorning kontrabanda tovarlari qiymatining bir qismini yoki bir qismini to'lashga rozi bo'ladi. Qarama-qarshi bitimlarning namunasi tovarlar almashinuviga asoslangan barter hamkorlikdir.
Tashqi iqtisodiy faoliyat natijalari uchun javobgarlik nafaqat eksport ta'minoti tomonidan, balki eksport va import o'rnini bosuvchi ishlab chiqarishni rivojlantirish, texnik qayta qurish uchun importni sotib olish bilan ham bog'liqdir.
Tashqi iqtisodiy faoliyatni amalga oshirish bilan bog'liq munosabatlar davlat tomonidan tartibga solinadi va xalqaro tashkilotlar tomonidan o'rnatilgan yagona xalqaro qoidalar asosida olib boriladi.
Eksport mahsulotlari va xizmatlarini ishlab chiqaruvchilarning tashqi bozorga mustaqil kirib kelish jarayoni nafaqat tashqi sheriklar bilan tashqi iqtisodiy faoliyatning yangi shakllarini - to'g'ridan-to'g'ri sanoat aloqalarini va xalqaro asosdagi kooperatsiya, qo'shma korxonalar va boshqalarni rivojlantirishni, balki yangi tashkiliy va iqtisodiy tuzilmalarni paydo bo'lishini ham rag'batlantiradi. Korxonaning eksport strategiyasi, shuningdek uning tashqi bozordagi ishtiroki tashqi iqtisodiy faoliyat turlari orqali amalga oshiriladi. Tashqi iqtisodiy faoliyatning quyidagi turlari ajratiladi:
-tashqi savdo faoliyati;
-ishlab chiqarish kooperatsiyasi;
-xalqaro investitsion hamkorlik;
-valyuta va moliyaviy kredit operatsiyalari.
Tashqi savdo faoliyat - bu xalqaro tovarlar, ishlar, xizmatlar, ma'lumotlar almashinuvi va intellektual faoliyat natijalari sohasidagi korxona.
Xalqaro investitsion hamkorlik - moliyaviy va logistika sa'y-harakatlari asosida chet ellik sheriklar bilan o'zaro munosabatlar shakllaridan birini o'z ichiga oladi. Bunday hamkorlikning maqsadi eksport mahsulotlarini rivojlantirish va ishlab chiqarish bazasini kengaytirish, raqobatbardoshlik mezonlari asosida uni muntazam yangilab borish va tashqi bozorda uni amalga oshirish jarayonlariga ko'maklashishdir. Shunga o'xshash vazifalarni, masalan, qo'shma ishlab chiqarishni tashkil qilish orqali hal qilish mumkin. Qo`shma korxona, avvalo, texnologiyalar, xizmatlar almashinuvi asosida mahsulot ishlab chiqarish va ularni amalga oshirish dasturlarini keyinchalik tarqatish, shuningdek, imtiyozlar, konsorsiumlar, aktsionerlik jamiyatlari, xalqaro nodavlat tashkilotlari va boshqalarni shakllantirish va faoliyat ko`rsatish shaklida mumkin.
Korxonalar va firmalarning tashqi iqtisodiy faoliyati tarkibidagi sanoat kooperatsiyasi, shuningdek, texnologik mehnat taqsimotining turli xil, ammo tarkibiy jarayonlarida xorijiy sheriklar o'rtasidagi hamkorlik shakllaridan biri hisoblanadi. Mehnat taqsimotining texnologik jarayoni o'zi ishtirokchilarini mahsulotni yaratish va sotish zanjirida uning ichki va tashqi bozorlarda mavjud bo'lgan ehtiyojlarni o'rganishdan tortib to oxirgi iste'molchigacha yetkazishni va taqsimlashni anglatadi.
Ishlab chiqarish kooperatsiyasi ishlab chiqarish va aylanishning bir hil sohalari, ilmiy, texnikaviy, investitsiyaviy va xizmat ko'rsatish sohalari, masalan, qayta ishlash sanoati uchun xosdir.
Sanoat kooperatsiyasi doirasidagi sheriklarning harakatlarini muvofiqlashtirishda:
- eksport va import o'rnini bosuvchi mahsulotlarni o'zaro rejalashtirish;
- ilmiy ishlanmalarni bashorat qilish va birgalikda o'tkazish, ularni zarur jihozlar, asboblar va uskunalar bilan ta'minlash kabi bir qator vazifalrni o’z ichiga oladi.