Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
8.2. Интернетда чакана савдони ташкил қилиш усусиятлари 
Юқорида айтиб ўтилганидек, чакана савдо таркибига товар ва 
хизматларни бевосита якуний истеъмолчига шахсий ва нотижорат 
мақсадида фойдаланиш учун сотиш билан боғлиқ барча фаолият 
турлари киради. 

---

184 
Интернет тармоғининг пайдо бўлиши ва ривожланиши 
пировардида унинг мавжуд сотув усуллари ва жойлари рўйхатига 
қўшиб қўйилишига олиб келди. Шу тариқа чакана савдо шакллари 
рўйхатида яна бир шакл – асосий элементи интернет-дўконлар бўлган 
Интернет орқали чакана савдо қўшилди. 
Интернет-дўкон бу электрон каталог ѐки маҳсулотни тақдим 
этишнинг бошқа усули ѐрдамида Интернет орқали сотувни 
таъминловчи web-сайтдир. Битта серверда тақдим этилувчи ва 
сотилувчи маҳсулотлар сони бир неча донадан минлаб донагача 
бўлиши мумкин. Товар учун тўлов интерактив тўлов тизимлари 
ѐрдамида ҳам, анъанавий усулда – банк ѐки почта ўтказмаси орқали 
ҳам амалга оширилиши мумкин. 
Интернет-дўкон 
тўғридан-тўғри 
маркетинг 
элементларини 
оддий дўконга ташриф буюриш билан бирлаштиради. Унинг оддий 
савдодан ажратиб турувчи жиҳати шундаки, у товар ва хизматларни 
кўпроқ сонда тақдим этиш ва истеъмолчиларни харид ҳақида қарор 
қабул қилиш учун бу товарлар ҳақида максимал даражада ахборот 
билан таъминлаш имконига эга бўлади. Бундан ташқари, компьютер 
технологияларидан фойдаланиш ҳисобига ҳар бир мижозга унинг 
виртуал дўконга ташриф буюриши ва аввалги харидларидан келиб 
чиққан ҳолда алоҳида ѐндашувни йўлга қўйиш мумкин. 
Интернет-дўконлар бугунги кунда жуда тез ўсаѐтган ҳамда ўсиш 
суръати бўйича В2В секторини ҳам ортда қолдириб кетган В2С 
секторидаги савдо юритишнинг чакана шаклига мансубдир.
Бутун дунѐда бўлгани каби, мамлакатимизда ҳам Интернет 
орқали чакана савдо жадал ўсиш даврини бошидан кечирмоқда. 
«Рейтинг РА» (www.raexpert.ru) рейтинг агентлиги маълумотларига 
кўра, Россиядаги чакана интернет-дўконларнинг ойлик айланмаси 
2009 йилда 15 минг долларга етиб, тузилган битимлар сони 47 
минтдан ортди. Бунда ушбу айланманинг ярмида кўпи компьютерлар 
билан савдога тўғри келди (8.1-жадвал). 
Интернет-мулоқот доирасини жалб қилиш бўйича Интернет 
учун анъанавий бўлган товарлар – китоблар, компакт-дисклар, 
кассеталар билан савдо қилувчи дўконлар етакчилик қилади. 
Уларнинг улушига барча битимларнинг 80 %и тўғри келади.