Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Тақсимот каналлари динамикаси

---

181 
Тақсимот каналлари доимий ҳаракатда бўлади. Улгуржи ва 
чакана савдонинг янги шакллари пайдо бўлиб, маҳсулот тақсимоти 
тизимининг ўзи ҳам ривожланмоқда. 
Замонавий тенденциялардан бири кўп каналли маркетинг 
тизимларидан фойдаланиш ҳисобланади. Тизим битта фирманинг 
ўзида битта ѐки бир нечта истеъмол сегментларини ўзлаштириш учун 
икки ѐки ундан ортиқ тақсимот каналларидан фойдаланган ҳолда кўп 
каналли 
саналади. 
Масалан, 
Compaq 
компанияси 
ўз 
компьютерларини харидор ташкилотларга тўғридан-тўғри ҳам, кичик 
компьютер дўконлари орқали ҳам, элекроника маҳсулотлари билан 
савдо қилувчи чакана савдогарлар ва бошқа воситачилар орқали ҳам 
сотади. Бундай ѐндашув бозорда бир нечта мақсадли сегментни 
ажратиш ва бир нечта тақсимот каналидан фойдаланиш имконияти 
бўлган ҳолларда самарали бўлади. 
Фирмалар тақсимот канали сонини оширишдан учта усул билан 
фойда олиши мумкин. Биринчидан, бозорни қамраб олиш ўсади, 
чунки кўпинча янги канал илгари жалб қилиш имкони бўлмаган 
харидорлар учун мўлжалланади. Иккинчидан, барча тақсимот 
каналларига қараш харажатлари қисқаради. Компания товарни 
олдиндан мавжуд бўлган харидорлар гуруҳига сотиш учун қўшимча 
канал яратиши мумкин. Масалан, мижозларнинг ташриф буюриши 
ўрнига ходимлар улар билан телефон орқали музокара олиб боршии 
мумкин. Учинчидан, савдо сифати ўсади — қўшилмган каналда 
харидорларнинг қондирилмаган сўровлари ҳисобга олиниши мумкин. 
Янги тақсимот каналларининг пайдо бўлиши янги муаммоларни 
ҳам юзага келтиради: уларни назорат қилиш ва зиддиятли 
муаммолар. Зиддият икки ѐки ундан ортиқ канал битта харидорлар 
гуруҳига хизмат кўрсатиш учун курашган ҳолларда вужудга келади. 
Назорат муаммоси янги каналнинг мустақиллик даражаси ва унинг 
кооперация жараѐнини қанчалик қийинлаштиришига мос келади.