Таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

 
Назорат учун саволлар 
1. Интернетда тўлов тизимига таъриф беринг. 
2. Тўлов тизимларини тавсифланг. 
3. Электрон тижорат тизимида тўловларни амалга оширишда 
амал қилиш лозим бўлган шартлар қайсилар? 
4. Интернетда кредит тизимининг моҳияти нимадан иборат? 
5. Пластик карталарга таъриф беринг. 
6. Кредит карталари ѐрдамида Интернет орқали тўловларни 
амалга оширишда кимлар қатнашади? 
7. Интернетда «дебет тизими» вужудга келишига нима сабаб 
бўлди? 
8. Электрон пулларнинг моҳияти нимада? 
9. PayCash тизими ҳақида нималарни биласиз? 
10. «Ҳамѐн» дастури мижозларга қандай қулайликлар ва самара 
бериш натижаларини тушунтириб беринг. 

---

82 
4-боб. ИНДИВИДУАЛ ИСТЕЪМОЛЧИЛАР БИЛАН АЛОҚАЛАР 
4.1. Интернетнинг коммуникатив тавсифномаси ва 
анъанавий оммавий ахборот воситаларидан фарқи 
Интернет ҳаммамиз учун одатий бўлиб қолган оммавий ахборот 
воситаларидан фарқ қилувчи янги алоқа ва мулоқот муҳитини 
ифодалайди. Бунинг натижаси сифатида анъанавий бизнес юритиш ва 
маркетинг усулларидан бир қатор ҳолларда ҳозирги кўринишида 
Интернет дунѐсига нисбатан фойдаланиб бўлмайди. Интернетнинг 
кенг имкониятлари замонавий компаниялар олдига улардан тижорат 
фаолиятида самарали фойдаланиш бўйича мураккаб вазифа қўяди 
ҳамда бизнес юритишнинг эски усулларини янги шароитларга 
мослаштириш ѐки янги усуллар ишлаб чиқишни талаб этади. 
Интернет ва анъанавий оммавий ахборот воситалари (ОАВ) 
ўртасидаги фарқни кўрсатиш учун уларнинг асосий жиҳатларини 
кўриб чиқамиз, анъанавий ва янги ахборот воситаларини 
солиштирамиз. 
Анъанавий оммавий ахборот воситалари тушунчаси остида 
телевидение, радио, газета ва журналлар, бевосита почта рекламаси, 
янги ахборот воситалари деганда эса биринчи навбатда Интернет 
тушунилади. Ахборот ва телекоммуникация ресурсларидан оқилона 
фойдаланиш бугунги кунда долзарб масалалардан биридир. Айни 
пайтда мамлакатимиздаги барча, яъни 12 мингдан ортиқ таълим 
муассасалари, илмий ва маданий – маърифий ташкилотлар 25 
мингдан зиѐд ўқув материаллари ва ресурсларни ўз ичига олган 
Таълим порталига уланди. Бу масофадан туриб ўқитиш усулларини 
таълим тизимига кенг жорий этиш, ўқувчи ва ѐшларга бошқа хил 
ахборот–коммуникация хизматлари кўрсатиш имконини бериш 
билан, айниқса, аҳамиятлидир. Бу борада Президентимиз эътиборга 
олганларидек, ―замонавий ахборот ва компьютер технологиялари, 
рақамли ва кенг форматли телекоммуникациялар, интернетни 
нафақат мактаб, лицей, коллеж ва олий ўқув юртларига, балки ҳар 
бир оилага жорий қилиш ҳаракатлари бугунги кунда тоборо кучайиб 
бормоқда. Айнан замонавий алоқа ва ахборот технологиялари 
тизимини 
кенг 
кўламда 
ривожлантириш 
мамлакатимиз 
ва 
жамиятимизнинг тараққиѐт даражасини кўрсатадиган мезонлардан 
бири бўлиб хизмат қилади‖
13
. 
13
Каримов И.А. ―Мамлакатимизни модернизация қилиш йўлини изчил давом эттириш – тараққиѐтимизнинг 
муҳим омилидир‖. Ўзбекистон Республикаси Конституцияси қабул қилинганининг 18 йиллигига бағишланган 
тантанали маросимдаги маърузаси. //Халқ сўзи, 08.12.2010й. 

---

83 
Албатта, ОАВ бугунги кунда кенг ривожланган. Шунга қарамай 
Интернет тармоғидан фойдаланувчиларнинг сони кўпайиб бормоқда. 
Интернет билан биринчи танишишдаѐқ унинг анъанавий 
ОАВдан фарқли равишда истеъмолчи томонидан танлов эркинлиги ва 
назорат даражаси юқори бўлишини таъминлаши кўзга ташланади. 
Интерактив хусусиятлар, ахборотга бойлик (матн, тасвир, овоз), 
шунингдек, тармоқ навигациясидан фойдаланиш ҳисобига Интернет 
бошқа ахборот воситаларидан мавжуд ва потенциал мижозлар билан 
мулоқот қилиш имкониятлари бўйича устунлик қилади. 
Бошқа томондан, Интернет ҳар қандай коммуникатив муҳит 
каби, доим муаллиф шахсини шакллантиради, бу эса ушбу муҳит 
орқали мулоқот қилувчиларнинг нисбатан анонимлигига олиб
келади.