Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

Учинчи усулда қайта баҳолаш жами инвестиция портфели бўйича
амалга оширилади. Ушбу усулда гуруҳлар бўйича қайта баҳолаш 
натижасида оширилган қиймат суммаси хусусий капитал суммасига 
киритилади, пасайтирилган қиймат суммаси харажатларга олиб 
борилади, ўртадаги фарқ, агар ижобий бўлса инвестицияларни 
купайишига, агар салбий бўлса инвестицияларни камайишига олиб
борилади. 
Қимматли қоғозларга йўналтирилган молиявий инвестицияларни 
қайта баҳолаш усулларини фарқини тўлароқ тушуниш мақсадида 
қуйидаги мисолни кўриб чиқамиз. 
Айтайлик, акционерлик жамияти қуйидаги қимматли қоғозларга 
эга: 
Корхона 
Акция 
сони 
Акциянин
г сотиб 
Акция-
нинг 
Сотиб 
олиш 
Бозор 
қиймати 
Бозор 
қийматини 

---

олиш 
қиймати 
бозор 
қиймати 
қиймати
суммаси 
суммаси ошиши ва 
пасайиши 
Савдогарбанк 
10 
5000 
5200 
50000 
52000 
2000 
Савдогарбанк 
20 
6000 
5200 120000 104000 
-16000 
«Сухроб» АЖ 
100 
1000 
800 100000 
80000 
-20000 
«Сухроб» А Ж 
50 
1200 
800 
60000 
40000 
-20000 
Жами 
 
 
 
 
 
 
 
330000 
 
276000 
 
-54000 
 
Ушбу шартли маълумотлар асосида қайта бахоланган 
молиявий инвестицияларнинг баланс қиймати юқоридаги учта 
усулларда қуйидагича бўлади: 
Усул 
Сотиб олиш 
қиймати 
бўйича 
Бозор 
қиймати 
бўйича 
Сотиб олиш ва 
бозор қийматидан 
энг кичиги 
бўйича 
Фарқ (=,- ) 
1- усул 
330000 
276000 
274000 
-56000 
2-усул 
330000 
276000 
270000 
-60000 
3-усул 
330000 
276000 
276000 
-54000 
Кўриниб турибдики, 1-усулда акционерлик жамиятининг 
қимматли қоғозларга йўналтирилган молиявий инвестицияларининг 
сотиб олиш ва бозор қийматларидан энг кичиги бўйича қайта 
баҳоланган қиймати 274000 сўмни ташкил этади, яъни сотиб олиш 
қийматига нисбатан уларнинг қадри 56000 сўмга тушиб кетган. 
Ҳисобот йили охирида ушбу усул бўйича қимматли қоғозлар қайта 
бақоланганда, уларнинг қиймати балансда 274000 сўм этиб 
белгиланади ва ўртадаги фарқ , яъни 56000 сўмлик зарар, резерв 
капитали ҳисобидан қопланади. Агар резерв капитали ушбу мақсад
учун шаклланмаган бўлса, у ҳолда ушбу сумма корхона зарарига олиб
борилади. 
Агар корхона қимматли қоғозларни қайта баҳолашнинг иккинчи 
усулини танлаган бўлса, у ҳолда қимматли қоғозлар қадрини пасайиши 
натижасида 60000 сўмлик зарар кўрилган бўлади ва ҳисобот йили 
охирида уларнинг баланс қиймати 270000 сум миқдорида балансда акс 
эттирилади. Кўрилган зарар, худди 1-усулдагидек, резерв капитали 
ҳисобидан қопланади ѐки корхона зарарига олиб борилади. 
Агар корхона қимматли қоғозларни қайта баҳолашнинг 3- усулини 
қўллаѐтган бўлса, у ҳолда ҳисобот йили охирига қимматли қоғозларнинг

---

қиймати 330000 сўмдан 276000 сўмга туширилади, ўртадаги фарқ , 
яъни 54000 сўм, резерв капитали ҳисобидан қопланади ѐки бундай
резерв капитали бўлмаса корхона зарарига олиб борилади.