Таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти «Менежмент ва статистика» кафедраси

1.1.-расм. Конструкция сифати.
1-расмда конструкция сифатининг унинг баҳоси ва таннархига боғлиқлиги кўрсатилган. Графикнинг таннарх ва баҳо эгри чизиқларининг кесишув нуқталари Q₁ ва Q₂ билан ажратилган қисми рентабелликни ифодалайди. Баҳо ва таннарх эгри чизиқлари орасидаги энг катта масофани белгиловчи Q₀ нуқтаси энг юқори фойдани таъминловчи конструкция сифатини ифодалайди.
Рақобатлашувчи маҳсулотлар мавжуд бўлган шароитда корхона маҳсулотини реализация қилишда иқтисодий стратегия ва тактиканинг турли вариантларидан энг муқбилини танлаши керак. Бунда сарф-ҳаражатлар ортиқроқ бўлсада юқори сифатни таъминловчи Q₃ конструкция сифатида ёки таннархнинг пасайтирилишига асосланган Q₄ конструкция сифатида тўхташ мумкин.
Амалиётда маҳсулотнинг техник тавсифида ва конструкторлик ҳужжатларида кўрсатилган сифат кўрсаткичлари шакллантирилар экан, уларнинг ҳар доим ҳам сифат кўрсаткичлари бўйича аниқ мос келмасликларини кўриш мумкин.
Ишлаб чиқарилган маҳсулот сифат кўрсаткичларининг конструкторлик ҳужжатларида келтирилган сифат нормаларига мос келиши даражаси техник жиҳатдан сифатга мос келиши даражаси дейилади.
Одатда, ишлаб чиқаришдаги сарф-ҳаражатларнинг умумий миқдори асосий ишлаб чиқариш сарф-ҳаражатлари ҳамда назоратга ва яроқсиз, дефект маҳсулотларни ишлаб чиқаришга кетган ҳаражатлардан иборат бўлади. Назорат қанчалик аниқ, асосли ўтказилса, дефект маҳсулотлар ишлаб чиқариш ҳисобига йўқотишлар шунчалик қисқаради, назорат сарф-ҳаражатлари ортади. Назорат сарф-ҳаражатларини оширмаган ҳолда ишлаб чиқарилаётган маҳсулотнинг техник шартларга мос келиши даражасини ошириш мақсадга мувофиқдир.
Юқорида айтилганлардан шуни хулоса қилиш мумкинки, техникавий назоратни амалга ошириш билан бир қаторда сифатни бошқаришнинг бошқа услубларини ҳам ёддан чиқармаслик керак. Бошқарув ўзи нима? Бошқарув - корхона шароитида айланма циклда амалга ошувчи “режалаштириш-амалга ошириш-назорат-бошқарув” жараёнларининг йиғиндисидир. 2-расмда бошқарув цикли келтирилган.