Ta’lim vazirligi o. Y u. R a s h I d o V, I. I. A L i m o V


Naqd pullar emissiyasi.  Pul multiplikatori



Download 10,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet27/223
Sana01.09.2021
Hajmi10,01 Mb.
#162046
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   223
Bog'liq
Pul, kredit va banklar

Naqd pullar emissiyasi.  Pul multiplikatori.  Pullar m arkaziy emissiya 
banki  faoliyati  natijasida  yaratiladi.  Pullarni  yaratish  ja ra y o n i  ikki 
bosqichdan  iborat  boMadi.
Pullarni yaratish jarayonining birinchi bosqichida m arkaziy emissiya 
banki  asosiy  yo‘nalishlar  bo'yicha,  shu jum ladan,  h u k u m atg a,  tijorat 
banklari,  chet  m am lakatlar,  alohida  korxonalarga  bevosita  kreditlarni 
berish  y o ‘li  bilan  (agar  amaldagi  q on u nlarda  shunday  tartib  nazarda 
tutilgan  b o ‘lsa),  s h u n in g d e k ,  rasm iy  o ltin   va  v a lu ta   zax iralarin i 
ko‘paytirish  orqali  o ‘z  aktivlarini  k o ‘paytiradi.
Markaziy emissiya banki aktivlarining ko‘paytirilishi  ayni bir vaqtda 
uning  passivlarining  ham   mos  ravishda  o ‘sishini  anglatadi,  y a ’ni  pul 
bazasining  tashkil  etilishiga  olib  keladi.
Pul  bazasi  m u o m a lad a g i  n aq d   p u lla rd a n ,  s h u n in g d e k ,  tijorat 
banklarining  m am lakat  M arkaziy  bankidagi  m ajburiy  va  m ajburiy 
bo'lmagan  (ixtiyoriy  va  ortiqcha)  zaxiralaridan  iborat  boMadi.
U m u m an  olganda,  tijorat  banklarining  zaxiralari  deganda,  m abodo 
bank omonatchilari to'satdan katta miqdordagi to ‘lov talablarini  q o ‘ygani 
holda,  uning tezkorlik bilan  muomalaga kiritadigan aktivlari tushuniladi. 
Tijorat banklarining  Markaziy bankdagi  zaxiralari  majburiy va majburiy 
bo‘lmagan  (ixtiyoriy  va  ortiqcha)  zaxiralardan  tarkib  topadi.
Majburiy zaxiralar deganda tijorat  banklarining  M arkaziy bankdagi 
om onatlari  (depozitlari)ning  qonuniy  tartibda  belgilab  q o ‘yiladigan 
eng  kam  m e ’yori  tushuniladi.
Majburiy  bo ‘lm agan  (ixtiyoriy,  ortiqcha)  zaxiralar  deganda  tijorat 
banklarining  Markaziy  bankdagi  vakillik  hisobvaraqlarida  majburiy 
zaxiralarning  belgilangan 
m e ’y o r i d a n  
ortiq  m iqdorda  saqlanayotgan 
mablag‘lari  tushuniladi.  Tijorat  banklari  majburiy  b o im a g a n   zaxiralar 
miqdorlarini o ‘z xohishiga ko ‘ra o ‘zgartirishi  m um kin.  Shu  m unosabat 
bilan  e ’lon  qilinadigan  statistikada  pul  bazasini  belgilashda  bunday 
zaxiralarni  muomaladagi  naqd  pullar  tarkibida  yuribdi  deb  hisoblab, 
ular  ajratib  ko‘rsatilmaydi.  Masalan,  0 ‘zbekiston  Respublikasi  M a r­
kaziy  banki  pul  bazasining  quyidagicha  t a ’rifmi  beradi:
Pul  bazasi  0 ‘zbekiston  Respublikasi  M arkaziy  banki  m u o m alag a 
chiqargan  naqd  pullar  va  tijorat  banklarining  majburiy  zaxiralarini 
o ‘z  ichiga  oladi.
Pullarni  yaratish  jarayonining  ikkinchi  bosqichida  tijorat  banklari 
o ‘z  mijozlari  —  korxonalar,  tashkilotlar,  aholini  kreditlash  u c h u n


m arkaziy  emissiya  bankidan  oigan  kreditlardan  foydalanadiki,  bu  pul 
massasining  yaratilishiga  olib  keladi.

Download 10,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   223




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish