Ta’lim vazirligi o. Y u. R a s h I d o V, I. I. A L i m o V

Pulning  Keyns  nazariyasi.  Iqtisodiyotni  davlat  to m o n id a n   tanaz- 
zulga  qarshi  kredit-pul  vositalari  yordamida  tartibga  solish  xususida 
ikkita  bir-b irig a   zid  k eladigan  yon d ash uv   rnavjud.  U la rn in g   biri 
neoklassik doktrina bilan bog‘liq. A n ’anaviy neoklassik yo‘nalish stixiyali 
bozor  m exanizm ini  ideallashtirgan.  U  to'liq  bandlikka  asoslanadi  va 
pul  m assasining  o ‘sishi  narxlarning  o'sishida  ifodalanadi,  deb  faraz

---

qiladi.  Natijada pul  birligining xarid  qilish  kuchi pasaydi va pullarning 
o ‘sishi aylanish girdobida qolib  ketdi.  Shunday qilib,  n andam ing yangi, 
birm uncha  yuqori  darajasida  pullar  zaxirasining  oldingi  qiymati  yana 
qayta tiklandi.  Bunday  rivojlanish  modeli  a m ald a  kapitalizmda tan az- 
zullar va  ishsizlikni  istisno  qildi.
Neoklassiklaming  yondashuvi  kapitalistik  voqelikka  zid  keldi  va 
bu  hol  1929— 1933-yillardagi  «buyuk  depressiya»  jarayonida  alohida 
nam oyon  b o ‘ldi.  Ahvolni  tuzatish  ishi  J.M .  Keynsning  zim m asiga 
tushdi.  U  «Bandlik,  foiz  va  pullarning  u m u m iy   nazariyasi»  asarida 
(1936)  pullarning  aylanishdan  chiqib  ketishi  sabablarini  aniqlashga 
urinadi,  chunki,  uning  fïkricha,  buning  natijasida yalpi  to ‘lovga  qobi- 
liyatli  talab  hajmi  qisqaradiki,  bu  ishlab  chiqarish  rivojlanishiga  t o ‘s- 
qinlik  qiladi.  J.M .  Keynsning  fïkricha,  pullarning  chiqib  ketishining 
bosh  sabablari  «uchta  fundam ental  psixologik  omillar»:  iste’molga 
moyillik,  likvidlilikni  afzal  ko‘rish  va  kapital  aktivlardan  keladigan 
b o ‘lg‘usi  darom ad  taxmini  bilan  bog‘liq.
Pullarga  yalpi  talab  quyidagi  formula  bilan  belgilanadi: