Ta’lim vazirligi o. Y u. R a s h I d o V, I. I. A L i m o V

Yevrobozorda  va  Xalqaro  hisob-kitoblarda  muayyan  bir  valutadan 
foydalanish  darajasi. 
M asalan,  muomalaga  Yevro  kiritilgunga  qadar 
Y evrob ank lar  operatsiyalarining  60%i  AQSH  dollarlarida  amalga 
oshirilgan va ushbu omil  m azkur valutaga b o ‘lgan  talab  ham da taklifni 
belgilagan.  Valuta  kursiga u n d a n   xalqaro  hisob-kitoblarda  foydalanish 
darajasi  ham t a ’sir etadi.  Masalan,  90-yillarda AQSH  dollari  zimmasiga 
xalqaro  hisob-kitoblarning  50%i,  tashqi  qarzdorlikning  70%i  (asosan 
rivojlanib  borayotgan  mamlakatlarning)  t o ‘g‘ri  kelgan.  Shu  sababli 
ja h o n   baholarining  davlatlar  qarzdorliklari  b o ‘yicha  t o ‘lovlarning 
m untazam   ravishda  o ‘sishi  dollar  kursini,  uni  sotib  olish  qobiliyatini 
pasayishi  sharoitida  ham   o ‘sishiga  ko‘maklashadi.
Valutalar  kurs  nisbatlariga  yana  xalqaro  t o ‘lovlarning  tezlashishi 
yoki  sekinlashishi  ham   t a ’sir  etadi.  Masalan,  muayyan  valutaning 
pasayishini  ko ‘zda  tutgan  holda  qarzdorlar  zarar  ko ‘rmaslik  uchun 
k ontra ge ntla rga   bu  valutadagi  t o ‘lovlarini  tezlashtirishga  harakat 
qiladilar.  Agarda  valuta  qadrining  ko‘tarilishi  kutilsa  aksincha  ushbu 
valutadagi  to ‘lovlarni  amalga oshirishni kechiktirilishi kuzatiladi. Jahon 
bozoridagi bunday taktika  «lidz en d  legz»  nomini oigan va u mamlakat 
t o ‘lov  balansi  h am da  valuta  kursiga  ta ’sir  etadi.