Таълим вазирлиги низомов Шухрат Рашидович

3.34-расм. Ригелни тортқи ѐрдамида кучайтириш.
Тортқининг тортқичларини яқинлаштириш ҳисоби
Тортқининг кучланиш миқдори қуйидаги чегарада белгиланади ^0,9Rs,ser^≥σр^≥0,3Rs,ser.
Олдиндан зўриқтириш миқдори қанча катта бўлса, тўсиннинг бошланғич
юксизланиши шунча катта, лекин тортқининг юкнинг ортиши билан ортаѐтган

кучланишни қабул қилиш имконияти камаяди. Бундан ташқари, олдиндан зўриқтиришнинг ортиши тўсиннинг эгилишдаги бикрлигини оширади, бу эса чегаравий эгилишдан ошмаслиги зарур.
σ_р = 0,3R_s,ser = 0,3•390 = 117МПа ва σ_р = 120МПа деб қабул қиламиз.
σ_р кучланишини қабул қилинган катталигини таъминлаш учун тортқилар ўртасидаги оралиқ билан назорат қилинувчи тортувчи болтнинг тортилиш даражасини аниқлаш керак (тортқиларнинг ўзаро яқинлашувида).
Тортқиларнинг ўзаро яқинлашуви бўйича ҳисобини келтирамиз (7.35-расм).


3.35–расм. Тортқиларнинг ўзаро яқинлашуви ҳисобий схемаси.
σ_р = 120МПа кучланишда тортқининг чўзилиши:


l 9 0,0054м

Ёнлама силжиш:

а 0,105м

Тортқиларнинг яқинлашиш катталиги δ = b-2a = 300-2•105 = 90мм. бу ерда b- тўсиннинг эни, b=30 см.

Ригель-тортқи тизимининг ҳисоби.
Бошланғич маълумотлар:
E_b=32500МПа; Е_S=200000МПа; A_S=18,47см²; A_b= b•h= 0,3•0,75=0,225м²
_hторт = 0,816м; tgα=0,3; cosα=0,958; sinα=0,287. Ригель кесим юзасининг инерция моменти:


4J 0,0105 м

Параметрлар:

K

0,85E J	0,85	32,5 10^3 0,0105
E A h	2 10^5	18,47 0,816 10

b

4
0,962

s s торт




K
0,0105

0,0572

¹ 0,225
0,816

бу ерда h_торт =75+1,35+4+1,2 = 81,55 см = 0,816 м (7,35-расмга қ.)


A
0,509

Олдиндан зўриқтириш ҳисобига шпренгелдаги куч:

D = 0,826P·tgα = 0,826·118·0,3 = 29 кН
Бу ерда Р=σ_рА_торт=120·9,82·10^-1=118кН– тортқидаги олдиндан зўриқтиришдан ҳосил бўладиган куч.
Таянчдаги момент М₀ = 0,33Рh_торт = 0,33·118·0,816 = 32кНм Кучайтиришдан сўнг ригелнинг юкланиши қуйидагича ортади Юк қиймати 97,4–80=17,4кН/м
Бунда тортқидаги куч миқдори:
X = Aql²ω = 0,509·17,4·9²·0,061 = 44кН
Шпренгелда эса: D = 0,826·X· tgα = 0,826·44·0,3 ≈ 11кН.
У ҳолда таянчдаги момент: М₀=0,33Xh_торт=0,33·44·0,816 ≈12кНм
ω=0,061 коэффициенти [17, 6-жадвал] бўйича топилиб, x/l=1 ҳол учун оралиқнинг q-текис тақсимланган юкдан тўлиқ юкланишидан ҳосил бўлган.
Тўлиқ куч ΣD=29+11=40 кН ΣM₀=32+12=44кНм