Таълим вазирлиги Гулистон давлат университети

ТАқСИМЛАШ қУТИСИ. Тақсимлаш қутиси узатмалар қутиси иккиламчи валидан олинадиган буровчи момент трактор автомобилларнинг орқа ҳамда олдинги етакловчи кўприкларга тақсимлаб бериш, олдинги етакловчи кўприкларга тайёрлаб бериш, олдинги етакловчи кўприкни қўшиш ва ажратиш учун хизмат қилади. Тақсимлаш қутиси нотекис йўлларда юришга мўлжалланган ўта ўтувчан автомобилларда (ГАЗ-66, УАЗ-469Б, ВАЗ-2121, Т-40А, МТЗ-82, К-701) қўлланилади. Тақсимлаш қутидаги пасайтиргич узатма етакловчи ғилдираклардаги буровчи моментни оширади. У одатда узатмалар қутиси орқасига ўрнатилади ва уни кардан вали билан уланади.
Гусеницали тракторларни буриш учун унинг кетинги кўпригига асосий
ва охирги узатмалар оралиғига ҳар қайси гусеиица учун алоҳида
буриш механизми ўрнатилади. Кўпчилик тракторларда фрикцион
бошқариш муфталари, айримларида планетар бошқариш механизмлари
қўлланилмоқда.
Планетар бошқариш механизми трактор кейинги кўпригидаги ўрта қисмида асосий узатманинг етакланувчи шестерняси ўрнатилган цилиндрик корпус ичига жойлаштирилган. Планетар механизми иккита бўлиб, ҳар бири алоҳида гусеницани бошқаради. Бу механизмлар ёнига бошқариш тормозлари ўрнатилган. механизм корпусининг ичидаги иккита ҳалқасимон баъзан тўртта сателит доимий тишлаш муфтасига маҳкамланган ўқларга ўтказилган. Водило ўрим ўқдан-ўқга тормозлаш шкиви ва охирги узатманинг етакловчига маҳкамланган. Сателитлар қуёш шестерняси билан тишлашиш шестерня гупчагининг учига тормозлаш шкиви маҳкамланган. шкивга ўрнатилган тормозлаш шкивини лента ўраб туради ва педал тракторчи кабинасида жойлашган.
Планетар механизм фрикцион бошқариш муфтасига нисбатан бир қанча афзалликларга эга. Планетар механизм ихчам ва енгил бошқариш учун кам куч талаб қилинади. Барча қисмлари мой ваннасида ишлаши ва шестернялари доимий тишлашган ҳолда турганлиги сабабли кам ейилади. Бошқариш муфтаси сингари ейиладиган накладкалари планетар механизми орқали узатиш сонини камайтириш хам мумкин, бу охирги узатма шестерняларини ихчамлаштиришга имкон беради.
Асосий узатма–трактор ёки автомобилнинг узунасига жойлаштирилган узатмалар қутиси ёки кардан валидан уларнинг кўндалангига жойлаштирилган кетинги кўприк валларига ҳаракат узатади, шунингдек айланиш тезлигини пасайтириб тортиш кучини (буровчи моментни) оширади.